Stress sau sinh là gì? Dấu hiệu, nguyên nhân và giải pháp

1. Sau sinh bị stress là tình trạng gì?

Stress sau sinh là tình trạng rối loạn cảm xúc, bao gồm các triệu chứng như buồn bã, lo lắng, mệt mỏi và thay đổi tâm trạng thất thường ở phụ nữ sau khi sinh con. Tình trạng này có thể ảnh hưởng đến khả năng chăm sóc con và mối quan hệ gia đình của người mẹ.

Stress sau sinh là tình trạng căng thẳng tâm lý và cảm xúc phổ biến sau khi sinh con.

2. Các loại stress sau sinh: Mẹ đang ở tình trạng nào?

Tùy theo mức độ và triệu chứng, stress ở phụ nữ sau sinh được chia thành nhiều loại khác nhau, phổ biến nhất là hội chứng baby blues, trầm cảm sau sinh, rối loạn lo âu và rối loạn tâm thần. Việc xác định đúng tình trạng sẽ giúp mẹ có phương pháp can thiệp phù hợp và hiệu quả.

2.1. Baby blues

Baby blues là hội chứng ám chỉ một khoảng thời gian ngắn sau sinh, mẹ bỗng xuất hiện cảm giác buồn chán, muốn khóc hoặc khóc mà không biết nguyên nhân gây ra, tâm trạng thất thường hay cáu kỉnh… Tình trạng này thường bắt đầu trong tuần đầu tiên (từ một đến bốn ngày) sau sinh, và thường tự thuyên giảm trong vòng hai tuần khi người phụ nữ dần quen với vai trò người mẹ và ổn định thói quen với em bé.

2.2. Trầm cảm sau sinh (PPD)

Trầm cảm sau sinh (Postpartum Depression - PPD) là một dạng nghiêm trọng hơn, thường xuất hiện trong 3 tuần sau sinh. Dấu hiệu nhận biết mẹ sau sinh bị stress trầm cảm là: khóc nhiều, hay ủ rũ, mệt mỏi nhiều gây suy nhược, mất ngủ triền miên, thiếu tập trung, khó khăn trong việc đưa ra các quyết định, chán ghét bản thân, có ý nghĩ tự tử… Trầm cảm sau sinh có thể ở mức nhẹ, vừa hoặc nặng, tự khỏi nhưng có trường hợp nặng không can thiệp điều trị dẫn đến cản trở khả năng chăm sóc bản thân và em bé của người mẹ.

Mẹ bị trầm cảm sau khi sinh thường có suy nghĩ tiêu cực, mệt mỏi, buồn chán, lo lắng nhiều vấn đề trong đời sống.

2.3. Rối loạn lo âu sau sinh

Rối loạn lo âu sau thời gian sinh nở đặc trưng bởi cảm giác lo lắng, sợ hãi quá mức và liên tục về sức khỏe, sự an toàn của em bé. Người mẹ có thể bị hoảng loạn, suy nghĩ ám ảnh và gặp các triệu chứng thể chất như tim đập nhanh, chóng mặt.

2.4. Rối loạn tâm thần sau sinh

Đây là tình trạng hiếm gặp nhưng rất nghiêm trọng, cần được cấp cứu y tế ngay lập tức. Các triệu chứng bao gồm ảo giác, hoang tưởng, suy nghĩ kỳ lạ, mất ngủ nghiêm trọng và có nguy cơ làm hại bản thân hoặc em bé.

3. Stress sau khi sinh có biểu hiện như thế nào?

Các biểu hiện của stress sau sinh rất đa dạng, bao gồm cả những thay đổi về cảm xúc, hành vi và thể chất. Nhận biết sớm các dấu hiệu này là bước đầu tiên để mẹ có thể tìm kiếm sự giúp đỡ và phục hồi sức khỏe tinh thần.

• Cảm xúc thay đổi thất thường: Dễ khóc, cảm thấy buồn bã, tuyệt vọng, tội lỗi hoặc vô dụng.

• Mất hứng thú: Không còn quan tâm đến các hoạt động từng yêu thích, kể cả việc chăm sóc em bé.

• Rối loạn giấc ngủ: Khó ngủ, mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều ngay cả khi em bé đang ngủ.

• Thay đổi khẩu vị: Ăn quá ít hoặc ăn quá nhiều so với bình thường.

• Mệt mỏi, kiệt sức: Luôn cảm thấy cạn kiệt năng lượng, không có sức lực làm bất cứ việc gì.

• Khó tập trung: Gặp khó khăn trong việc ghi nhớ, suy nghĩ và đưa ra quyết định.

• Lo lắng quá mức: Luôn lo sợ về sức khỏe và sự an toàn của con một cách vô cớ.

• Xa lánh mọi người: Rút lui khỏi gia đình, bạn bè và các hoạt động xã hội.

• Có ý nghĩ làm hại bản thân hoặc em bé: Đây là triệu chứng nghiêm trọng cần được can thiệp y tế ngay lập tức.

4. Điều gì khiến mẹ bị stress sau sinh? 5 nguyên nhân phổ biến

Stress sau sinh không xuất phát từ một nguyên nhân duy nhất mà là sự kết hợp của nhiều yếu tố về thể chất, cảm xúc và xã hội. Dưới đây là 5 nguyên nhân phổ biến khiến các bà mẹ phải đối mặt với tình trạng này.

4.1. Thay đổi nội tiết tố

Sự sụt giảm đột ngột của hormone estrogen và progesterone sau khi sinh có thể gây ra những thay đổi trong não, dẫn đến rối loạn tâm trạng. Tình trạng này tương tự như những thay đổi cảm xúc trước kỳ kinh nguyệt nhưng ở mức độ nghiêm trọng hơn.

4.2. Mệt mỏi sau sinh

Thiếu ngủ và kiệt sức do phải thức đêm chăm sóc con là một trong những nguyên nhân phổ biến gây ra stress. Tình trạng mệt mỏi kéo dài làm suy giảm sức khỏe thể chất và tinh thần của mẹ.

4.3. Yếu tố cảm xúc

Việc chăm sóc một em bé sơ sinh có thể khiến mẹ cảm thấy choáng ngợp, lo lắng về khả năng làm mẹ của mình. Bên cạnh đó, những thay đổi về ngoại hình cũng là những yếu tố cảm xúc góp phần gây ra stress.

Sức khỏe giảm sút sau sinh kèm sinh hoạt đảo lộn khiến phụ nữ dễ rơi vào stress, trầm cảm.

4.4. Tiền sử bị trầm cảm

Những phụ nữ có tiền sử cá nhân hoặc gia đình mắc các bệnh về rối loạn tâm trạng, đặc biệt là trầm cảm, có nguy cơ bị stress sau sinh cao hơn. Nếu đã từng bị trầm cảm sau sinh ở lần sinh trước, nguy cơ tái phát ở lần sau cũng tăng lên.

4.5. Các nguyên nhân khác

Ngoài ra, các yếu tố khác như gặp khó khăn trong việc cho con bú, em bé có vấn đề sức khỏe, thiếu sự hỗ trợ từ gia đình, hoặc gặp các vấn đề về tài chính, mối quan hệ cũng có thể khiến mẹ sau sinh bị stress.

Giải đáp: Trẻ sơ sinh đột nhiên bú ít ngủ nhiều có đáng lo? Nên làm gì?

5. Ai dễ bị stress sau khi sinh?

Mặc dù bất kỳ phụ nữ nào cũng có thể bị stress sau sinh, nhưng một số người có nguy cơ cao hơn do các yếu tố về sức khỏe và hoàn cảnh sống. Việc xác định các yếu tố nguy cơ này giúp gia đình và bản thân người mẹ có sự chuẩn bị tốt hơn, nhằm tránh gặp phải tình trạng này.

• Người có tiền sử cá nhân hoặc gia đình bị trầm cảm.

• Người đã từng bị trầm cảm sau sinh ở lần mang thai trước.

• Người gặp các sự kiện căng thẳng trong thai kỳ hoặc sau sinh (ví dụ: biến chứng thai kỳ, mất việc, người thân qua đời).

• Người có em bé gặp vấn đề về sức khỏe hoặc khó chăm sóc.

• Người có thai ngoài ý muốn hoặc còn quá trẻ.

• Người thiếu sự hỗ trợ từ chồng, gia đình và bạn bè.

• Người gặp khó khăn về tài chính hoặc trong mối quan hệ vợ chồng.

6. Stress sau sinh có nguy hiểm không?

Stress sau khi sinh nếu không được điều trị có thể trở nên nghiêm trọng và gây ra những hậu quả tiêu cực kéo dài cho cả mẹ, bé và gia đình. Nó không chỉ là nỗi buồn thoáng qua mà là một tình trạng bệnh lý cần được quan tâm đúng mức. Cụ thể:

6.1. Đối với phụ nữ

Nếu không được điều trị, stress có thể tiến triển thành trầm cảm mãn tính, ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và thể chất lâu dài của người mẹ. Tình trạng này cũng làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tâm lý khác trong tương lai.

6.2. Đối với người con có mẹ mắc bệnh trầm cảm

Trẻ em có mẹ bị trầm cảm sau sinh có thể gặp phải các vấn đề về cảm xúc và hành vi, chẳng hạn như khó ngủ, khó ăn, chậm phát triển ngôn ngữ. Mối liên kết tình cảm giữa mẹ và con cũng có thể bị ảnh hưởng.

Tìm hiểu: Dấu hiệu tuần khủng hoảng của trẻ sơ sinh và cách vượt qua

Phụ nữ bị stress nặng sau sinh không đủ sức khỏe để chăm sóc con cái. Còn trẻ có mẹ bị trầm cảm gặp khó khăn trong việc phát triển cảm xúc, hành vi.

6.3. Đối với gia đình

Stress sau sinh gây áp lực lên mối quan hệ vợ chồng và các thành viên khác trong gia đình. Tình trạng này có thể dẫn đến xung đột, mâu thuẫn và ảnh hưởng đến hạnh phúc gia đình.

7. Khi nào cần liên hệ với bác sĩ?

Mẹ nên liên hệ với bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý ngay khi các triệu chứng buồn bã, lo lắng không thuyên giảm sau hai tuần, hoặc khi chúng trở nên nghiêm trọng hơn. Đặc biệt, nếu có ý nghĩ tự làm hại bản thân hoặc con, mẹ cần tìm kiếm sự giúp đỡ y tế khẩn cấp.

8. Bị stress sau sinh phải làm sao? 5 phương pháp điều trị và giảm nhẹ

Khi đối mặt với câu hỏi bị stress sau sinh phải làm sao, mẹ cần biết rằng có rất nhiều phương pháp điều trị và hỗ trợ hiệu quả. Việc kết hợp giữa can thiệp y tế, sự hỗ trợ từ gia đình và nỗ lực của bản thân sẽ giúp mẹ vượt qua giai đoạn khó khăn này.

8.1. Tham vấn tâm lý

Trò chuyện với chuyên gia tâm lý có thể giúp mẹ tìm ra nguyên nhân gây stress và học cách đối phó với những cảm xúc tiêu cực. Các liệu pháp như liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) đã được chứng minh là rất hiệu quả trong điều trị trầm cảm sau sinh.

8.2. Điều trị bằng thuốc

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn thuốc chống trầm cảm để giúp cân bằng lại các chất hóa học trong não. Nhiều loại thuốc chống trầm cảm an toàn cho phụ nữ đang cho con bú, nhưng mẹ cần tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định của bác sĩ.

8.3. Sự hỗ trợ từ gia đình

Sự quan tâm, thấu hiểu và giúp đỡ từ người chồng và các thành viên trong gia đình là liều thuốc tinh thần vô giá. Hãy chia sẻ cảm xúc của mình với người thân và đừng ngần ngại yêu cầu sự giúp đỡ trong việc chăm sóc con cái và nhà cửa.

Sự hỗ trợ từ gia đình và người chồng trong việc chăm sóc con cái sẽ giảm nguy cơ stress sau sinh ở phụ nữ.

8.4. Vai trò của bản thân

Mẹ hãy cố gắng dành thời gian nghỉ ngơi, ngủ đủ giấc, ăn uống lành mạnh và tập thể dục nhẹ nhàng. Đừng quá khắt khe với bản thân và hãy nhớ rằng việc chăm sóc sức khỏe tinh thần cũng quan trọng như chăm sóc sức khỏe thể chất.

Tham khảo:

- Ăn gì nhiều sữa? Gợi ý 15 thực phẩm lợi sữa cho mẹ bỉm

- Các loại thực phẩm gây mất sữa mà mẹ cần hạn chế ăn sau sinh

8.5. Một số cách làm giảm stress sau sinh tại nhà

Bên cạnh các phương pháp trên, mẹ có thể áp dụng một số cách làm giảm stress sau sinh đơn giản tại nhà như:

• Dành thời gian cho bản thân thư giãn mỗi ngày, dù chỉ là 15 phút để đọc sách, nghe nhạc hoặc tắm nước nóng.

• Trò chuyện với những bà mẹ khác để chia sẻ kinh nghiệm và cảm thấy được đồng cảm.

• Học các kỹ thuật thư giãn như thiền, hít thở sâu hoặc yoga.

• Tránh sử dụng rượu và các chất kích thích vì chúng có thể làm tâm trạng tồi tệ hơn.

• Ra ngoài đi dạo, hít thở không khí trong lành để cải thiện tâm trạng.

Sữa Glico ICREO số 0 Balance Milk 800g (0-12 tháng)

Sữa Glico ICREO số 0 800g (Balance Milk) mang đến nguồn dinh dưỡng cân bằng, tốt cho tiêu hóa, dễ hấp thu, giúp trẻ phát triển toàn diện khỏe mạnh. Mua ngay!

614,000VNĐ

9. Phòng ngừa mẹ sau sinh bị stress như thế nào?

Phòng ngừa luôn tốt hơn chữa trị, vì vậy việc chủ động chuẩn bị tâm lý và sức khỏe trước và sau sinh là rất quan trọng để giảm nguy cơ mẹ sau sinh bị stress. Mẹ có thể tham khảo một số biện pháp phòng ngừa sau đây:

• Chuẩn bị kiến thức: Tìm hiểu về những thay đổi thể chất và cảm xúc sau sinh để không bị bỡ ngỡ.

• Xây dựng mạng lưới hỗ trợ: Kết nối với gia đình, bạn bè và tham gia các nhóm hỗ trợ cho mẹ bỉm sữa.

• Duy trì lối sống lành mạnh: Ăn uống cân bằng, tập thể dục đều đặn và ngủ đủ giấc ngay cả trong thai kỳ.

• Nghỉ ngơi đầy đủ: Cố gắng ngủ khi em bé ngủ và nhờ người thân giúp đỡ để có thời gian nghỉ ngơi.

• Chia sẻ cởi mở: Trò chuyện thẳng thắn với chồng về những khó khăn và mong muốn của mình để cùng nhau sẻ chia công việc chăm nom con cái, dọn dẹp nhà cửa…

Stress hoặc rối loạn lo âu, trầm cảm sau sinh hoàn toàn có thể phòng ngừa khi mẹ đã trang bị kiến thức, tinh thần chuẩn bị đón con.

10. Câu hỏi thường gặp

Dưới đây là câu trả lời cho một số thắc mắc thường gặp liên quan đến chủ đề stress sau sinh mà các mẹ có thể quan tâm.

10.1. Mẹ stress có ảnh hưởng đến sữa không?

Câu trả lời là CÓ. Khi mẹ stress có ảnh hưởng đến sữa vì cơ thể sẽ sản xuất ra các hormone như cortisol, làm ức chế quá trình sản xuất oxytocin - hormone quan trọng giúp giải phóng sữa mẹ. Điều này có thể dẫn đến tình trạng giảm tiết sữa, tắc tia sữa hoặc thậm chí là mất sữa.

>> Tình trạng mất sữa sau sinh - Dấu hiệu và cách xử trí

Hơn hết, việc mẹ lo lắng vì ít sữa có thể khiến tình trạng stress trầm trọng hơn và hệ quả là mất sữa. Vì vậy mẹ không nên quá áp lực, hãy cố gắng thư giãn để sữa về. Trong lúc này có thể cho trẻ dùng tạm sữa công thức, miễn là chú ý chọn sản phẩm có hệ dinh dưỡng cân đối, hương vị thanh nhạt để bé không nặng bụng, dễ làm quen.

Glico ICREO Balance Milk - Dinh dưỡng cân bằng cho bé êm bụng khỏe sức từ ngày đầu tiên

Mong muốn cùng mẹ nuôi con bằng những điều tinh túy và vừa vặn, Glico ICREO Balance Milk (cho trẻ 0 - 12 tháng) chọn lọc kỹ lưỡng các nguyên liệu có nguồn gốc tự nhiên, an toàn như:

• Tiền tố DHA từ dầu hạt tía tô xanh Nhật Bản – nguồn gốc thực vật, lành tính, được cơ thể tự chuyển hóa thành DHA vừa đủ giúp phát triển trí não.
• 5 loại Nucleotides trong sữa non – làm tăng độ cao lớp nhung mao, hỗ trợ hoàn thiện đường ruột và góp phần tăng đề kháng tự nhiên. Kết hợp với Beta-carotene (tiền vitamin A) giúp đề kháng thêm vững vàng.

Chưa hết, sản phẩm còn ứng dụng công nghệ tiên tiến để tạo nên công thức dinh dưỡng cân bằng, giúp bé hấp thu trọn vẹn và tiêu hóa dễ dàng:

• Axit palmitic liên kết ở vị trí beta (OPO) dịu nhẹ cho tiêu hóa, có tác dụng tăng khả năng hấp thu dưỡng chất. Điều này giúp bé nhẹ bụng, không gây táo bón.
• Chất xơ GOS giúp tăng lợi khuẩn giúp hệ tiêu hóa thêm khỏe mạnh.
• Quy trình sản xuất Glico ICREO Balance Milk ứng dụng công nghệ khử muối độc quyền, giúp giảm Natri, không gây tích nước và khoáng chất dư thừa. Nhờ đó, bé được bảo vệ không bị mất nước hoặc phát sốt vào mùa nắng nóng.
• Sữa còn ghi điểm khi có độ đường chỉ 10,3% đến từ đường Lactose (đường tự nhiên có trong sữa) nên có vị thanh nhất để trẻ dễ làm quen và không bỏ bú mẹ.

Bật mí: Trẻ không chịu uống sữa công thức phải làm sao?

Có Glico ICREO Balance Milk, mẹ an tâm nuôi dưỡng nhẹ nhàng, để con Êm Bụng Khỏe Sức từ ngày đầu tiên.

>> Sáu năm được vinh danh “Mẹ Nhật tin dùng” tại Nhật Bản, các sản phẩm Glico ICREO chính là lựa chọn chất lượng cao và tinh túy, giúp mẹ an tâm để con Êm Bụng Khỏe Sức từ ngày đầu tiên. Cha mẹ có thể tìm hiểu thêm thông tin sản phẩm và đặt mua tại đây:

• Website: https://glico-icreo.com.vn/danh-muc-san-pham.html 
• Shopee: https://shopee.vn/glico_officialstore 
• Lazada: https://www.lazada.vn/glico-vietnam

10.2. Người cha có thể bị stress sau khi mẹ sinh không?

Có, người cha cũng có thể trải qua tình trạng trầm cảm sau sinh, dù ít phổ biến hơn ở phụ nữ. Các yếu tố như thay đổi lối sống, thiếu ngủ, lo lắng về tài chính và trách nhiệm làm cha có thể gây ra stress và trầm cảm ở nam giới.

Nhìn chung, stress sau sinh là một thử thách thực sự nhưng hoàn toàn có thể vượt qua nếu được nhận biết sớm và can thiệp đúng cách. Hy vọng bài viết đã cung cấp những thông tin hữu ích giúp các mẹ hiểu rõ hơn về tình trạng này và tìm được giải pháp phù hợp cho bản thân. Hãy luôn nhớ rằng, việc chăm sóc sức khỏe tinh thần của bạn là ưu tiên hàng đầu để có thể mang lại những điều tốt đẹp nhất cho con yêu và gia đình.