​​​​​​​Nằm lòng cách chăm sóc trẻ sơ sinh từ A đến Z chuẩn nhất

1. Cách chăm sóc trẻ sơ sinh từ A đến Z: Tắm rửa, chăm sóc rốn và vệ sinh cơ thể

Sau đây là hướng dẫn mẹ cách tắm rửa, chăm sóc rốn và vệ sinh cơ thể cho bé sơ sinh đúng cách:

1.1. Cách tắm cho trẻ

Trước khi tắm cho bé, mẹ cần rửa tay thật sạch và lưu ý cởi bỏ nữ trang, cắt móng tay để tránh làm tổn thương làn da mỏng manh của con. Ngoài ra, bạn cần chuẩn bị các vật dụng cần thiết bao gồm khăn tắm mềm, khăn sữa và sữa tắm dành cho bé.
Sau đó, mẹ tiến hành tắm cho con theo các bước sau:

• Tắt máy lạnh, quạt và cởi áo, tã cho con, sau đó tiến hành massage cho trẻ.
• Pha nước ấm có nhiệt độ từ 36 - 38 độ C. 
• Dùng tay đỡ phần đầu của con và đặt con xuống chậu nước ấm sạch. 
• Thoa một ít sữa tắm lên người con, massage nhẹ nhàng.
• Cho trẻ sang chậu nước khác để tắm sạch lại và dùng khăn tắm mềm lau khô cơ thể trẻ.

Mẹ lưu ý khi tắm cho con không nên đeo nữ trang, cắt ngắn móng tay để tránh làm trầy xước làn da của trẻ.

1.2. Hướng dẫn vệ sinh rốn

Sau khi tắm cho trẻ, mẹ hãy vệ sinh vùng rốn của con bằng cách:

• Vệ sinh tay thật sạch.
• Nhẹ tay tháo băng rốn và gạc rốn.
• Dùng bông gòn thấm nước ấm, nhẹ nhàng làm sạch vùng rốn cho con. Sau đó lấy miếng bông khác lau khô lại.
• Sử dụng bông gòn thấm nước muối sinh lý để vệ sinh vùng da quanh rốn con. 
• Để hở vùng rốn hoặc che lại bằng miếng gạc mỏng vô trùng.
• Mặc tã cho con, tránh tiếp xúc với vùng rốn.

Lưu ý: Mỗi lần vệ sinh cho con, mẹ nên quan sát kỹ vùng rốn để kịp thời phát hiện các dấu hiệu bất thường như:

• Da quanh rốn sưng đỏ.
• Chảy máu nhiều.
• Có mủ, dịch vàng, mùi hôi.
• Có chồi, rỉ nước.
• Rốn chưa rụng khi bé được 3 tuần tuổi.

1.3. Chăm sóc mắt, tai, mũi, miệng của trẻ

Mẹ vệ sinh mắt, tai, mũi và miệng của bé yêu theo các bước như sau:

Vệ sinh mắt cho trẻ

Mẹ cần vệ sinh mắt cho trẻ vào các thời điểm như sau khi con ngủ dậy, trước hoặc sau khi tắm theo các bước:

• Rửa tay thật sạch.
• Chuẩn bị một vài miếng gạc và chậu nước ấm sạch nhỏ.
• Dùng gạc thấm nước ấm rồi lau vùng da xung quanh mắt của trẻ.
• Sử dụng miếng gạc khác nhúng nước ấm, sau đó lau từ vùng khóe mắt của con ra bên ngoài. 

Làm sạch tai cho bé

• Với vùng tai của con yêu thường có bụi bẩn bám vào, mẹ làm sạch bằng cách dưới đây:
• Rửa tay sạch sẽ.
• Sử dụng khăn sữa mềm thấm nước ấm, vắt khô, sau đó lau vùng bên ngoài và sau tai con.
• Dùng tăm bông thấm nước muối để vệ sinh vùng vành tai cho con.

Lưu ý: Mẹ không sử dụng bất kỳ dụng cụ lấy ráy tai nào để làm sạch phần bên trong tai của con.

Vệ sinh mũi cho con

Đến phần mũi của con yêu, mẹ lưu ý vệ sinh đúng cách để tránh tình trạng dịch nhầy đọng lại trong khoang mũi khiến trẻ thở khò khè, hắt hơi,... Cách làm như sau:

• Rửa tay thật sạch.
• Chuẩn bị nước ấm và khăn sữa mềm, sạch.
• Nhúng khăn sữa, vắt nhẹ và sử dụng một góc khăn lau nhẹ nhàng lau lỗ mũi của con. 

Lưu ý: Mẹ không dùng bất cứ vật dụng nào, dù là tăm bông đưa vào lỗ mũi của con để tránh làm lớp niêm mạc mũi bị tổn thương.

Mẹ có thể vệ sinh mũi cho con mỗi ngày để tránh tình trạng khoang mũi đọng dịch nhầy khiến con hắt hơi, thở khò khè,...

Rơ miệng, lưỡi cho trẻ

Sau khi đã làm sạch mắt, tai và mũi của con, mẹ tiếp tục rơ miệng, lưỡi để loại bỏ các cặn sữa trong khoang miệng. Mẹ thực hiện theo các bước gồm:

• Rửa tay sạch sẽ.
• Chuẩn bị gạc cùng với nước ấm, nước muối hoặc dung dịch rơ lưỡi cho trẻ sơ sinh.
• Bế con hoặc đặt trẻ nằm trên mặt giường phẳng.
• Đeo gạc rơ lưỡi vào ngón út hoặc ngón trỏ.
• Dùng gạc thấm vào nước ấm, nước muối sinh lý hoặc dung dịch rơ lưỡi.
• Nhẹ tay kéo môi dưới của con để trẻ mở miệng. 
• Lau nhẹ nhàng khoang miệng, kết hợp massage phần nướu. 
• Đặt ngón tay vào phần gốc lưỡi và lau ra phía bên ngoài để loại bỏ cặn sữa.

Lưu ý: Mẹ không nên rơ lưỡi khi trẻ mới bú no, đồng thời tránh đưa tay vào sâu khoang miệng vì có thể làm trẻ bị nôn trớ.

Glico ICREO Balance Milk (800g)

Glico ICREO Balance Milk - Cân bằng dinh dưỡng phù hợp cho sự phát triển của trẻ. Khối lượng tịnh: 800g

614,000VNĐ

2. Cẩm nang chăm sóc tóc và làn da cho bé

Làn da nhạy cảm và mái tóc vẫn còn mỏng của bé yêu khi mới chào đời cần được chăm sóc đúng cách. Mẹ có thể tham khảo cách chăm sóc trẻ sơ sinh từ a đến z sau đây:

2.1. Chăm sóc tóc cho bé như thế nào?

Mẹ chăm sóc tóc cho trẻ bằng cách gội đầu cho bé vài lần trong tuần để tránh làm da đầu của con bị khô, gãy rụng tóc. Sau đây là hướng dẫn cách gội đầu cho con:

• Làm sạch tay thật kỹ.
• Chuẩn bị nước ấm, khăn sữa và dầu gội cho trẻ.
• Bế trẻ lên, dùng một tay đỡ lấy đầu con và sử dụng ngón tay cái và ngón tay đeo nhẫn che đi 2 lỗ tai con, tránh để nước chảy vào tai.
• Dùng tay còn lại nhúng khăn sữa vào nước và làm ướt tóc của con. Sau đó, cho một ít dầu gội thoa đều là đầu con, xả lại bằng nước sạch và lau khô bằng khăn mềm.

Sau khi gội đầu và lau khô tóc cho con, mẹ có thể sử dụng lược lông mềm hoặc lược thưa để chải tóc cho con. Việc này giúp thúc đẩy tuần hoàn máu, làm sạch mảng bám viêm da tiết bã, giúp con thoải mái, thư giãn,...

Mẹ chỉ nên gội đầu cho trẻ vài lần mỗi tuần để tránh làm tóc con bị gãy rụng.

2.2. Cách chăm sóc da của trẻ sơ sinh

Để không làm tổn thương làn da non nớt của con, mẹ cần lưu ý:

• Tránh các tác nhân gây kích ứng da: Mẹ nên chọn cho trẻ các loại quần áo có chất liệu mềm, thấm hút mồ hôi tốt và nên cắt bỏ nhãn mác để tránh gây cọ xát làm trầy xước làn da. Đồng thời, mẹ sử dụng nước giặt đồ dành riêng cho trẻ nhỏ nhằm hạn chế tình trạng da của con bị kích ứng.
• Hạn chế để da con tiếp xúc với nước tiểu và phân: Ngoài ra, mỗi khi thay tã cho trẻ, mẹ nên dùng khăn ướt hoặc khăn sữa thấm nước ấm lau sạch vùng da mặc tã để tránh gây nhiễm nấm, nhiễm trùng làn da bé.
• Duy trì độ ẩm phù hợp cho làn da của trẻ: Việc tắm rửa thường xuyên hoặc thời tiết khô hanh có thể khiến làn da em bé bị mất nước. Do đó, mẹ có thể dùng kem dưỡng ẩm thoa lên những vùng da bị khô, bong tróc của con.
• Vệ sinh cuống rốn và chọn sữa tắm dịu nhẹ: Khi da của trẻ có vết thương hở hoặc mất cân bằng độ axit tự nhiên, các loại vi khuẩn thường trú trên da sẽ có cơ hội xâm nhập vào cơ thể. Vì thế, mẹ cần giữ cho cuống rốn chưa lành của trẻ sơ sinh luôn sạch và khô thoáng. Đồng thời, bạn cũng cần chọn loại sữa tắm dịu nhẹ, có độ pH cân bằng phù hợp làn da của con.

3. Hướng dẫn thay tã đúng cho trẻ thoải mái

Mẹ nên thay tã cho con ngay sau khi trẻ tè đầy hoặc đi nặng. Trước khi thay tã mới, bạn cần dùng khăn mềm thấm nước ấm để làm sạch vùng hậu môn và bộ phận sinh dục của con. Sau đó, mẹ thoa kem chống hăm để bảo vệ làn da bé.

Ngoài ra, nếu sử dụng tã giấy cho trẻ, mẹ lưu ý chọn sản phẩm thấm hút tốt, thoáng khí, có khả năng chống hăm ngứa và có kích cỡ phù hợp. Với tã vải, bạn nên cho con sử dụng loại có chất liệu thấm nước tốt, làm từ cotton mềm mại.

Với tã giấy, mẹ nên ưu tiên chọn cho con loại có kích thước phù hợp, chất liệu thấm hút tốt để không gây bí bách, hăm da.

4. Cách chăm sóc trẻ sơ sinh từ A đến Z: Khi cho ngủ và ăn sữa

Không ít mẹ lần đầu chăm sóc trẻ sơ sinh khá bỡ ngỡ với việc dỗ con ngủ và cho bé ăn sữa. Mẹ có thể áp dụng các bí quyết sau đây để từ từ làm quen với con, giúp trẻ ngủ ngon hơn và có những cữ sữa ngon miệng, no bụng:

4.1. Bí quyết giúp trẻ ngủ ngon

Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng với sự phát triển của trẻ. Thông thường, trẻ sơ sinh thường dành nhiều thời gian để ngủ. Cụ thể, con yêu thường ngủ khoảng 9 - 12 giờ mỗi đêm và ngủ ngày tầm 2 - 5 giờ. Ở những tuần đầu sau sinh, mỗi giấc ngủ của trẻ chỉ kéo dài từ 2 - 4 giờ dù là ban ngày hay ban đêm.

Tuy nhiên, trẻ sơ sinh vẫn còn khá bỡ ngỡ với thế giới bên ngoài, nên con khó vào giấc và dễ quấy khóc khi ngủ. Vì thế, để giúp con có thói quen ngủ tốt, êm giấc hơn, bạn có thể áp dụng một số mẹo sau đây:

• Cho con đi ngủ đúng giờ: Mẹ nên cho trẻ đi ngủ đúng giờ dù bé chưa có dấu hiệu buồn ngủ. Việc này giúp con hình thành thói quen đi ngủ có giờ giấc cố định ngay khi còn nhỏ.
• Giúp cho con phân biệt ngày và đêm: Bạn nên tập cho con biết ban ngày là khi trời sáng, con có thể chơi đùa, nói chuyện, nghe mẹ hát... Đến đêm, bạn giúp con nhận biết tới giờ đi ngủ bằng cách cho trẻ vào phòng tối có đèn ngủ sáng dịu, yên tĩnh, không trò chuyện với con,...
• Tạo cho con thói quen ngủ tốt: Khi đến giờ đi ngủ mỗi ngày, mẹ cùng con thực hiện một số hoạt động như thay quần áo, uống sữa, giảm ánh sáng phòng ngủ, hát ru,... Dần dần, trẻ sẽ nhận biết đây là những “dấu hiệu” đã đến giờ lên giường, từ đó tạo cho con thói quen ngủ tốt, dễ dàng vào giấc hơn.

4.2. Cho trẻ sơ sinh bú đúng cách

Trong vài tuần đầu sau sinh, trẻ thường bú sau 1 - 2 giờ/lần với mỗi cữ kéo dài khoảng 15 - 30 phút tùy vào nhu cầu của con và lượng sữa mẹ. Để nhận biết bé đói, mẹ có thể để ý một số dấu hiệu như con chép môi, mút tay, ngọ nguậy đầu tìm sữa mẹ,...
Khi cho bé bú, mẹ có thể ngồi hoặc nằm miễn sao cả hai mẹ con đều cảm thấy thoải mái. Tuy nhiên, bạn cần nhớ giữ đầu và lưng của trẻ thằng hàng, mặt hướng vào bầu vú mẹ. Đây là tư thế bú đúng chuẩn giúp con uống sữa dễ dàng và cảm thấy thoải mái.

Mẹ lưu ý cho con bú đúng tư thế giúp trẻ uống sữa dễ dàng và thoải mái.

*Mách nhỏ: Với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, sữa mẹ là thức ăn tốt nhất cho sức khoẻ và sự phát triển toàn diện. Tuy nhiên nếu bé không thể uống sữa mẹ hoặc sữa mẹ không đủ, mẹ có thể bổ sung thêm sữa ngoài cho con.

Trong đó mẹ nên ưu tiên chọn loại sữa công thức bổ sung nguồn dưỡng chất cân bằng, nhằm giúp trẻ hấp thu tối ưu dưỡng chất để phát triển toàn diện, mà vẫn không gây áp lực lên hệ tiêu hóa non nớt. Ngoài ra, mẹ cũng nên chọn loại sữa có vị thanh nhạt giúp trẻ dễ làm quen và hợp tác ngay từ lần đầu.

Hiểu rằng trong năm đầu tiên, các cơ quan của trẻ đều đang trong giai đoạn phát triển và còn vô cùng non nớt. Vì thế, Glico ICREO đã nghiên cứu kỹ lưỡng thành phần nào sẽ tốt cho em bé, đồng thời xem xét cẩn thận hàm lượng của từng dưỡng chất sao cho phù hợp cơ thể non nớt của con nhất. Qua đó thiết kế Glico ICREO Balance Milk với công thức phù hợp cho nhu cầu của bé từ 0 - 1 tuổi, cùng mẹ nuôi con khỏe mạnh nhờ các thành phần tối ưu:

• Dầu tía tô xanh Nhật Bản (chứa axit béo α-linolenic), có khả năng chuyển hóa thành DHA - dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển trí não và thị lực của trẻ.
• 5 loại Nucleotides (CMP, UMP, AMP, GMP, IMP) giúp tăng lợi khuẩn và miễn dịch.
• Chất xơ GOS hỗ trợ tăng sinh số lượng lợi khuẩn Bifidus và Axit Lactic, giúp trẻ cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Kèm theo Axit Palmitic ở vị trí Beta để bé hấp thu dưỡng chất dễ dàng, nhẹ bụng, không gây táo bón.
• Beta Carotene hỗ trợ tăng đề kháng và ngăn ngừa ngộ độc oxy ở trẻ sơ sinh.
• Sản phẩm còn ứng dụng công nghệ khử muối độc quyền, giúp giảm lượng Natri nên không gây tích nước và khoáng chất dư thừa trong cơ thể của trẻ. Cùng với đó sản phẩm chỉ sử dụng đường Lactose tự nhiên (độ đường chỉ 10,3%) cho hương vị ngọt thanh dễ chịu, hợp với khẩu vị của bé trong giai đoạn 0 - 1 tuổi.

Sữa Glico ICREO Balance Milk có đa dạng dung tích cho mẹ dễ dàng lựa chọn, trao cho con yêu nguồn dưỡng chất tốt nhất từ đầu!

5. Các vấn đề khác bố mẹ cần lưu ý khi chăm sóc bé sơ sinh

Bên cạnh các cách chăm sóc trẻ sơ sinh từ A đến Z trên đây, mẹ cũng đừng quên một số lưu ý như sau:

• Nên cho trẻ chích ngừa đầy đủ: Với trẻ sơ sinh, việc tiêm chủng giúp con có sức đề kháng chống lại các bệnh nguy hiểm. Do đó, cha mẹ nên đưa con đi chích ngừa đầy đủ và đúng lịch.
• Hạn chế cho bé đội mũ liên tục: Đội mũ cho trẻ liên tục khi trời nóng có thể khiến con cảm thấy khó chịu, làm tăng thân nhiệt và dẫn đến sốt. Vì thế, mẹ chỉ nên cho trẻ đội mũ khi trời lạnh, những lúc con ra ngoài.
• Không nên quấn tã quá chặt: Quấn tã quá chặt có thể khiến khớp háng của con duỗi thẳng vá hướng về phía trước, từ đó dẫn đến chân của trẻ bị lệch trục. Hơn nữa, việc này còn khiến trẻ cảm thấy khó chịu, nóng bức, thậm chí là ngạt thở. 
• Đừng quên theo dõi nhiệt độ cơ thể trẻ: Nhiệt độ trung bình của trẻ sơ sinh là khoảng 36,5 - 37,5 độ C. Mẹ cần theo dõi thân nhiệt của con để có cách chăm sóc phù hợp như sau:
  • Thân nhiệt của con thấp hơn 36,5 độ C: Mẹ quấn thêm khăn để ủ ấm cho trẻ.
  • Thân nhiệt của trẻ cao hơn 37,5 độ C: Bạn nên giúp trẻ cởi bớt quần áo, mũ, vớ và cho bú nhiều hơn, kết hợp theo dõi kỹ nhiệt độ của con. 
  • Thân nhiệt của con cao hơn 38 độ C: Đây là dấu hiệu con bị sốt. Lúc này, mẹ có thể cho trẻ dùng thuốc hạ sốt đúng liều lượng và đưa con thăm khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Mẹ nên có sẵn nhiệt kế trong nhà để thuận tiện đo thân nhiệt cho trẻ bất kỳ lúc nào.

6. Các thắc mắc thường gặp khi chăm sóc trẻ sơ sinh

Bên cạnh các cách chăm sóc trẻ sơ sinh từ A đến Z đề cập bên trên, các mẹ cũng có một số băn khoăn thường gặp khác được giải đáp như sau:

6.1. Có phải kiêng gì khi chăm sóc trẻ sơ sinh không?

Khi chăm sóc bé yêu, mẹ nên tránh:

• Cắt tỉa lông mi có thể khiến mắt của con dễ bám bụi và gây ra nhiều bệnh.
• Cho trẻ mặc quần áo chưa giặt làm tăng nguy cơ dị ứng da. 
• Đánh vào đầu và lưng của trẻ, vì có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh.
• Không đặt các loại hoa chứa nhiều độc tố, mùi quá mạnh như hoa đinh hương, hoa trúc đào, hoa nhài,... trong phòng ngủ sẽ làm tăng nguy cơ khiến trẻ bị dị ứng, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.
• Tắm quá kỹ cho trẻ có thể làm tổn thương làn da còn mỏng và nhạy cảm của con.

6.2. Nên đặt trẻ sơ sinh ngủ sao mới đúng?

Mẹ nên cho bé nằm ngửa, trường hợp trẻ thích nằm sấp thì mẹ cần theo dõi con thường xuyên để tránh nguy cơ đột tử. Ngoài ra, bạn nên lưu ý không đắp mền cho con cao quá ngực và xung quanh chỗ ngủ không để thú nhồi bông, gối… Vì đây là những yếu tố có thể tiềm ẩn nguy cơ khiến con bị ngạt khi ngủ.

6.3. Khi nào có thể cắt móng tay cho trẻ?

Mẹ có thể cắt móng tay sau khi bé vừa tắm xong. Vì lúc này móng của bé mềm và dễ cắt hơn.
Hy vọng với hướng dẫn cách chăm sóc trẻ sơ sinh từ A đến Z trên đây, mẹ có thể an tâm hơn khi chăm sóc con. Hành trình chăm con bé bỏng trong những tháng đầu đời không mấy dễ dàng, nhưng mẹ đừng quá lo lắng và nản lòng nhé. Mẹ có thể tìm đến lời khuyên từ những người có kinh nghiệm hoặc bác sĩ khi thấy trẻ có những dấu hiệu bất thường. Chúc mẹ và bé có hành trình đồng hành cùng nhau thuận lợi, khỏe mạnh với nhiều kỷ niệm đáng nhớ!

Tài liệu tham khảo:

1. WHO. Caring for a newborn (Đã truy cập 04 02 2025).

2. Nemours KidsHealth. A Guide for First-Time Parents (Đã truy cập 04 02 2025).