1. Dấu hiệu nhận biết trẻ 3 tuổi bị chậm nói
Hầu hết bé 3 tuổi đều hiểu và sử dụng thành thạo khoảng 1000 từ vựng và nói được một câu hoàn chỉnh có hơn 4 từ. Hơn nữa, trẻ cũng thích đặt câu hỏi với cha mẹ/người lớn và có thể tự kể lại những gì mình đã trải qua trong ngày. Nếu không thể thực hiện được những điều này thì cha mẹ có thể tạm nhận định bé chậm nói.
Xem thêm: Trẻ mấy tháng biết nói? Làm gì để hỗ trợ trẻ tập nói tốt?
Ngoài ra, bé 3 tuổi chậm nói còn thường gặp phải một số vấn đề khác như:
- Không thể hiểu các yêu cầu đơn giản từ cha mẹ/người lớn.
- Chẳng tò mò, hỏi han về những điều mới mẻ quanh mình.
- Dễ mất tập trung và hay quên điều cha mẹ/người lớn dạy.
Biểu hiện bé 3 tuổi chưa biết nói rất dễ nhận biết như dễ quấy khóc, khó tập trung, vốn từ vựng ít, không tò mò về những thứ quanh mình,...
2. Nguyên nhân khiến trẻ 3 tuổi chậm nói
Bé 3 tuổi chậm nói hơn bạn bè đồng trang lứa đến từ nhiều nguyên nhân. Điển hình như:
2.1. Có vấn đề về cấu tạo miệng
Tất cả các cơ quan như môi, răng, lưỡi, vòm họng,... phải phối hợp nhịp nhàng với nhau để trẻ phát âm hoàn chỉnh một từ/một câu. Vì vậy, nếu có sự bất thường về cấu trúc miệng, lưỡi hay vòm họng thì sẽ ảnh hưởng tới khả năng phát âm khiến trẻ không thể nói rành mạch.
2.2. Rối loạn ngôn ngữ và lời nói
Rối loạn ngôn ngữ và lời nói là tình trạng trẻ khó bày tỏ suy nghĩ của mình với người khác vì vốn từ ít ỏi hoặc không biết sắp xếp từ ngữ thế nào. Mẹ rất dễ nhận diện vấn đề này qua các biểu hiện như không thể gọi tên đồ vật quen thuộc, lẫn lộn ý nghĩa từ vựng (như dùng “cái ghế” để gọi tên cái bàn), không thể tập trung lắng nghe,...
Theo đó, trẻ sinh non có khả năng bị rối loạn ngôn ngữ và lời nói cao hơn các bé khác. Bởi, cấu trúc thính giác thường hoàn thiện ở 3 tháng cuối thai kỳ. Vì vậy, mẹ sinh con càng sớm, thính lực càng bị ảnh hưởng khiến kỹ năng nghe - nói bị ảnh hưởng. Điều này dẫn tới chậm nói và chậm phát triển ngôn ngữ ở trẻ.
Xem thêm: Bé 4 tuổi chậm phát triển ngôn ngữ: Nguyên nhân & Giải pháp
Rối loạn ngôn ngữ và lời nói ảnh hưởng rất nhiều đến quá trình học nói của trẻ 3 tuổi.
2.3. Có vấn đề về thần kinh
Trẻ 3 tuổi chậm nói cũng có thể cảnh báo bệnh lý về thần kinh như bại não, loạn dưỡng cơ, chấn thương, thiểu năng trí tuệ,... Ngoài ra, trong trường hợp này, bé sẽ gặp khó khăn khi thực hiện các hoạt động thường ngày như ăn uống, vệ sinh cá nhân,... vì không thể ghi nhớ điều cha mẹ/người lớn dạy mình.
2.4. Thiếu sự tương tác giữa trẻ và mọi người xung quanh
Bé không thể hoàn thiện khả năng ngôn ngữ và giao tiếp khi xung quanh con chẳng ai nói chuyện cùng. Do đó, một trong những yếu tố khiến trẻ chậm nói so với bạn bè bằng tuổi là môi trường sống không có nhiều sự tương tác qua lại.
2.5. Suy giảm/Mất thính lực
Quá trình học ngôn ngữ của trẻ chủ yếu đến từ quá trình nghe, nhìn và lặp lại theo người lớn. Do đó, khi có vấn đề về thính lực (như không nghe được hoặc nghe không rõ), bé gặp khó khăn trong việc phát âm và mở rộng vốn từ.
Khả năng nghe suy giảm khiến trẻ khó học nói giỏi như bạn bè cùng tuổi.
2.6. Chứng tự kỷ
Tự kỷ là căn bệnh liên quan đến sự rối loạn phát triển não bộ. Bệnh lý này làm cho bé suy giảm/mất khả năng giao tiếp, song song đó lại lặp đi lặp lại một hành vi hoặc chỉ nói một cụm từ nào đó không rõ lý do. Hơn nữa, con còn ít thể hiện cảm xúc và luôn tránh né trò chuyện trực diện.
3. Trẻ 3 tuổi chưa biết nói có sao không?
Chậm nói ở trẻ 3 tuổi nếu không kịp thời phát hiện và tìm cách khắc phục thì có thể để lại nhiều biến chứng nguy hiểm. Điển hình trong đó là:
- Ảnh hưởng đến tính cách: Bé chậm nói dễ cảm thấy bứt rứt, khó chịu và cáu gắt. Điều này hoàn toàn dễ hiểu vì trẻ liên tục kìm nén, không thể bày tỏ cảm xúc, suy nghĩ của mình một cách bình thường.
- Ảnh hưởng đến các mối quan hệ xung quanh: Vì không thể giao tiếp với người khác nên các mối quan hệ quanh bé ngày càng ít dần. Về lâu dài, con chỉ còn một mình và dễ thu mình lại.
- Ảnh hưởng đến đời sống, công việc sau này: Kỹ năng ngôn ngữ và giao tiếp kém khiến trẻ thụt lùi so với bạn bè. Thậm chí, khi lớn lên và đi làm, con cũng không biết cách bày tỏ quan điểm của mình nên lộ trình thăng tiến trong công việc hoặc tài chính bị cản trở.
Trẻ 3 tuổi chậm nói ảnh hưởng xấu tới nhiều khía cạnh trong cuộc sống.
4. Cha mẹ nên làm gì khi thấy trẻ 3 tuổi có dấu hiệu chậm nói?
Sau khi biết đáp án trẻ 3 tuổi chưa biết nói có sao không, chắc hẳn cha mẹ rất lo lắng về những ảnh hưởng khó lường của việc chậm nói. Vì vậy, phụ huynh nên đưa trẻ 3 tuổi đến gặp bác sĩ sớm nhất để được chẩn đoán tình trạng bệnh và xây dựng lộ trình điều trị phù hợp.
Tùy theo nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh, bác sĩ chỉ định một trong các phương pháp chữa trị sau:
4.1. Phẫu thuật
Trường hợp trẻ có khiếm khuyết về cấu tạo miệng, vòm họng hay tai, bác sĩ đề xuất cha mẹ thực hiện phẫu thuật. Qua đó, bác sĩ chỉnh lại hình dáng cơ quan có vấn đề để trẻ thuận lợi học phát âm.
4.2. Sử dụng các thiết bị hỗ trợ nghe nói
Với các bé suy giảm thính lực, bác sĩ đề xuất phụ huynh trang bị thiết bị hỗ trợ nghe phù hợp (như máy trợ thính). Điều này nhằm cải thiện khả năng lắng nghe, nhờ vậy “nâng cấp” kỹ năng giao tiếp và phát triển ngôn ngữ cho trẻ hiệu quả.
4.3. Áp dụng ngôn ngữ trị liệu
Còn những trẻ mất thính lực hoặc mắc bệnh về thần kinh, bác sĩ có thể áp dụng ngôn ngữ trị liệu. Đây là phương pháp khôi phục chức năng của các cơ quan liên quan đến quá trình phát âm để trẻ nhanh chóng hồi phục, hòa nhập lại với bạn bè đồng trang lứa.
Xem thêm: Mách mẹ 9 cách dạy bé tập nói nhanh, dễ thực hiện
Ngôn ngữ trị liệu giúp trẻ học cách phát âm từng chữ, từng câu thuần thục.
5. Cách dạy trẻ 3 tuổi chậm nói phát triển kỹ năng ngôn ngữ tại nhà
Cùng với các phương pháp điều trị khoa học kể trên, mẹ hãy chủ động cải thiện khả năng nói cho bé tại nhà với những mẹo hữu ích sau:
- Phát âm rõ ràng, rành mạch từng chữ để bé học theo:
Bắt chước theo cha mẹ/người lớn là cách học từ mới nhanh, dễ nhớ nhất đối với trẻ. Vì vậy, phụ huynh hãy cố gắng phát âm từng từ càng rõ ràng tốt và khuyến khích con lặp lại để học nói sành sỏi hơn.
- Trò chuyện với bé nhiều hơn mỗi ngày:
Cách dạy bé 3 tuổi chậm nói đơn giản tiếp theo là đừng quên dành thời gian mỗi sáng hoặc tối để lắng nghe con. Tuy chỉ là một cuộc hội thoại nhỏ mỗi ngày nhưng có thể khuyến khích trẻ chia sẻ nhiều hơn và học cách bày tỏ suy nghĩ của bản thân dễ dàng.
Đồng thời, phụ huynh cũng đừng ngại đặt thêm nhiều câu hỏi hoặc trả lời thắc mắc của con để vừa gắn kết tình cảm, vừa hỗ trợ bé cải thiện khả năng giao tiếp.
Xem thêm: TOP 8 mẹo dân gian chữa trẻ chậm nói đơn giản, hiệu quả nhanh
Mẹ nên nói chuyện cùng con nhiều hơn để bé học cách bày tỏ suy nghĩ của mình hiệu quả.
- Giới hạn thời gian bé sử dụng các thiết bị điện tử:
Tiếp xúc với các thiết bị điện tử (như tivi, điện thoại,...) nhiều giờ liền sẽ khiến bé mất tương tác với cuộc sống quanh mình và tất nhiên không tốt cho sự phát triển ngôn ngữ. Do đó, phụ huynh hãy đặt ra một giới hạn cố định cho việc sử dụng những thiết bị đó, chỉ 30 phút/lần, 1 - 2 lần/ngày.
- Hát và đọc sách cùng trẻ thường xuyên:
Đọc sách và ca hát là các hoạt động giúp trẻ nâng cao kỹ năng nghe - nói toàn diện, từ đó cải thiện tình trạng trẻ 3 tuổi chậm nói. Song song đó, đây cũng là cách đơn giản cho bé học thêm nhiều kiến thức và kỹ năng sống mới. Theo đó, mẹ có thể chọn bất kỳ loại sách và bài hát nào, miễn là có ngôn từ phù hợp với độ tuổi của bé.
- Cho con cơ hội tự giải quyết vấn đề của mình:
Thay vì “cầm tay chỉ việc”, cách dạy bé 3 tuổi chậm nói đơn giản là hãy cho con tự mình giải quyết vấn đề. Trong lúc đó, phụ huynh quan sát và đặt câu hỏi đúng cách để trẻ tìm được đáp án. Ví dụ, khi bé muốn học cách mở vòi nước, thay vì hướng dẫn cách làm trực tiếp, mẹ nên đưa ra những câu hỏi gợi ý như “con có biết nút khóa nước ở đâu không”, “nút vặn này xoay sang trái hay phải nhỉ”,...
Kết hợp cùng các mẹo hữu ích kể trên, mẹ đừng quên xây dựng cho con chế độ dinh dưỡng khoa học. Trong đó, mẹ ưu tiên bổ sung dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển trí não như DHA thông qua thực phẩm như từ lá tía tô xanh, hải sản, lòng đỏ trứng,... Ngoài ra, mẹ cũng dễ dàng cung cấp dưỡng chất cho bé thông qua sữa.
Xem thêm: Bổ sung gì cho trẻ nhanh biết nói? 5 nhóm thực phẩm nên có
Glico ICREO Learning Milk tinh túy giàu DHA cho bé trí não tinh anh, học nói sành sỏi
Công thức dinh dưỡng cân đối từ Glico ICREO Learning Milk không chỉ giúp trẻ trên 3 tuổi hấp thu nhẹ nhàng, không nặng bụng; mà còn cung cấp nguồn DHA lành tính.
Cụ thể, sữa có chiết xuất từ dầu tía tô xanh Nhật Bản độc quyền, chứa axit Alpha-linolenic - tiền tố DHA. Điều này giúp cơ thể trẻ dễ hấp thụ và chuyển hóa một lượng vừa đủ DHA theo nhu cầu, nhờ vậy tránh dư thừa để phát triển trí não hiệu quả, học nói tốt hơn. Hơn nữa, do tiền tố DHA mà Glico ICREO Learning Milk sử dụng có nguồn gốc từ thực vật nên sữa có hương thơm nhẹ, được rất nhiều bé yêu thích.
Không chỉ vậy, Glico ICREO Learning Milk kế thừa lợi ích của khoảnh khắc da kề da đầu đời với đề kháng tự nhiên và sức khỏe tiêu hóa của bé bằng cách bổ sung 5 loại Nucleotides. Từ đó, trẻ có “chiếc bụng nhỏ” khỏe mạnh và “tấm chắn” đề kháng vững chắc để phát triển thể chất, trí não tối ưu vào những năm đầu đời. Đặc biệt, sản phẩm cũng chứa chất chống oxy hóa mạnh mẽ - Lutein nhằm bảo vệ đôi mắt của trẻ sáng khỏe trước tác động từ ánh sáng xanh.
Tiền tố DHA gốc thực vật trong Glico ICREO Learning Milk tạo điều kiện cho trẻ dễ hấp thu, tận hưởng trọn vẹn lợi ích diệu kỳ với trí não.
>> Ngoài các dưỡng chất như trên, Glico ICREO Learning Milk còn chủ động bổ sung các vitamin, khoáng chất thiết yếu với sự phát triển ổn định của trẻ trên 3 tuổi. Tìm hiểu ngay TẠI ĐÂY!
Xem thêm: Bật mí 8 cách giúp bé thích uống sữa - đơn giản mà hiệu quả
Cha mẹ đừng chủ quan trước tình trạng trẻ 3 tuổi chậm nói vì đây có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý. Ngoài đưa con đến bác sĩ kiểm tra và thực hiện đúng theo lộ trình điều trị từ bác sĩ, phụ huynh hãy chủ động áp dụng thêm những mẹo hữu ích giúp trẻ học nói nhanh kể trên. Nhờ thế, bé yêu trở nên lanh lợi, nói rõ từ sớm.
Nguồn tham khảo:
1. Bệnh viện Tâm Anh. Trẻ chậm nói là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách chẩn đoán bệnh (Đã truy cập 14 04 2025).
2. Hellobacsi. Vì sao trẻ 3 tuổi chậm nói? Bạn nên làm gì để giúp trẻ lên 3 nói tốt? (Đã truy cập 14 04 2025).