1. Chậm phát triển ở trẻ là gì?
Chậm phát triển là tình trạng trẻ không đạt mức chiều cao, cân nặng và các kỹ năng vận động, nhận thức, cảm xúc,... tiêu chuẩn, đúng theo độ tuổi. Tuy không thể trị dứt điểm nhưng nếu cha mẹ phát hiện sớm các triệu chứng bất thường và can thiệp kịp thời thì sẽ cải thiện vấn đề này đáng kể, giúp bé bắt kịp bạn bè.
2. Dấu hiệu nhận biết các dạng chậm phát triển ở trẻ
Dấu hiệu trẻ bị chậm phát triển sẽ có sự khác biệt theo từng loại. Ví dụ, bé chậm phát triển vận động thường chậm ngồi, bò, đứng, đi; còn chậm phát triển ngôn ngữ thì sẽ phát âm không rõ, vốn từ có hạn,...
Phụ huynh nên nắm rõ biểu hiện của từng loại để có biện pháp khắc phục phù hợp. Cụ thể là:
2.1. Chậm phát triển kỹ năng vận động
Chậm phát triển vận động xảy ra khi trẻ gặp khó khăn trong các kỹ năng vận động thô (đi, đứng, ngồi) hoặc/và vận động tinh (cầm nắm). Nguyên nhân có thể đến từ chế độ ăn của mẹ khi mang thai chưa phù hợp, biến chứng khi sinh (sinh non, sinh khó) hoặc cách chăm sóc trẻ chưa đúng (thiếu dinh dưỡng, ngủ thiếu giấc).
Biểu hiện thường gặp nếu trẻ chậm phát triển vận động là:
- Trẻ 3 - 4 tháng tuổi chưa thể cầm, nắm đồ vật và đưa vào miệng. Đồng thời, bé cũng không thể kiểm soát đầu và phản xạ đẩy chân khi tiếp xúc với bề mặt cứng.
- Trẻ 7 tháng chỉ dùng một tay, không chủ động bắt lấy đồ vật và không tự xoay người.
- Trẻ 1 tuổi nhưng chưa biết bò, biết đứng dù được hỗ trợ.
Trẻ đã đủ 1 tuổi nhưng chưa thể tự đứng dậy, bước đi có thể là dấu hiệu cảnh báo chậm phát triển.
- Trẻ 18 tháng chưa biết đi.
- Trẻ 2 tuổi nhưng luôn đi nhón chân và không tự đẩy được xe đồ chơi.
Xem thêm: Vì sao bé chậm đi đứng? Dấu hiệu, nguyên nhân & giải pháp
2.2. Chậm phát triển ngôn ngữ
Có đến 20% trẻ chậm phát triển thuộc nhóm chậm phát triển ngôn ngữ. Tác nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng này là bất thường ở các cơ quan phát âm (lưỡi, răng, miệng); rối loạn cảm xúc; rối loạn phổ tự kỷ hoặc vấn đề ở não.
Thông thường, cha mẹ có thể nhận biết chậm phát triển ngôn ngữ ở bé bằng những dấu hiệu:
- Trẻ 3 - 7 tháng không phản ứng với âm thanh.
- Trẻ 1 tuổi không thể nói từ đơn như “ba” hay “mẹ” và không hiểu một số từ cơ bản như “không”, “tạm biệt”.
- Trẻ 2 tuổi chỉ biết nhại lại âm thanh, không thể hiểu nghĩa của từ. Đồng thời, bé cũng không nói được các từ có 2 âm tiết trở lên.
Xem thêm:
- Vì sao trẻ chậm nói? Dấu hiệu và cách cải thiện hiệu quả
- Bé 4 tuổi chậm phát triển ngôn ngữ: Nguyên nhân & Giải pháp
2.3. Chậm phát triển thị lực
Trẻ chậm phát triển thị lực khi một hoặc cả 2 mắt suy giảm chức năng nhìn (hay không thể nhìn rõ xung quanh). Điều này có thể do chức năng của mắt và não phối hợp kém hoặc các bệnh bẩm sinh (tật khúc xạ, đục thủy tinh thể).
Dấu hiệu nhận biết chậm phát triển về thị lực ở bé là:
- Trẻ 2 tháng tuổi trở đi nhưng chưa nhận biết đâu là tay, đâu là chân.
- Trẻ 3 tháng nhưng không thể đưa mắt theo sự di chuyển của đồ vật hoặc mắt bị lác.
- Trẻ sau 6 tháng tuổi có một hoặc hai mắt luôn hướng vào trong (hoặc ra ngoài), chảy nước mắt liên tục và không thể nhìn thấy đồ vật cách xa mình quá 180 cm hay gần hơn 30 cm.
Trẻ trên 6 tháng tuổi nhưng không thể nhìn thấy các vật gần mình dưới 30 cm hoặc xa hơn 180 cm có khả năng thị lực chậm phát triển.
2.4. Chậm phát triển trí tuệ
Đây là tình trạng chậm phát triển thuộc về khía cạnh nhận thức, suy nghĩ, cảm xúc khiến trẻ gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp nhận, hiểu và xử lý thông tin. Lý do gây ra điều này có khả năng là di truyền, thai phụ ăn uống và sinh hoạt thiếu khoa học khi mang thai, rối loạn phổ tự kỷ,...
Trẻ được xem là chậm phát triển trí tuệ khi:
- Trẻ 1 tuổi không thể thực hiện các cử chỉ trên cơ thể (ví dụ: nắm, mở bàn tay; vẫy tay; quơ chân,...) hoặc nhận biết đồ vật, nội dung sách/truyện.
- Trẻ 2 tuổi không hiểu cách sử dụng các đồ vật quen thuộc (như đũa, muỗng,...), đồng thời không thể bắt chước lời nói, hành động của người lớn.
Xem thêm: Top 12 đồ chơi trẻ em thông minh giúp phát triển tư duy
2.5. Chậm phát triển nhận thức ở trẻ
Bé chậm phát triển so với tuổi ở khía cạnh nhận thức xảy ra khi trẻ khó có thể suy nghĩ, học hỏi, ghi nhớ thông tin chính xác. Tác nhân của vấn đề này đến từ di truyền, hội chứng Down hoặc tự kỷ bẩm sinh, thai nhi tiếp xúc với các chất độc hại (như bia, rượu),...
Dấu hiệu nhận biết trẻ chậm phát triển nhận thức là:
- Trẻ không thể ghi nhớ bất kỳ thông tin nào dù cha mẹ đã lặp lại rất nhiều lần.
- Trẻ không thể tự thể hiện suy nghĩ của mình một cách rõ ràng.
- Trẻ không thể hiểu và thực hiện theo yêu cầu từ người chăm sóc.
- Trẻ dễ bị mất tập trung.
2.6. Chậm phát triển về cảm xúc
Bé có thể bị chậm phát triển cảm xúc nếu không thể tương tác với mọi người xung quanh. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là rối loạn phổ tự kỷ, chậm phát triển nhận thức, cách nuôi dạy khắc nghiệt,...
Biểu hiện dễ nhận biết ở trẻ chậm phát triển về cảm xúc như:
- Trẻ 3 tháng không có bất kỳ phản ứng nào với người lạ hay người quen.
- Trẻ 6 - 7 tháng không thể hiện sự gắn bó với người chăm sóc (như âu yếm, cười,...).
- Trẻ 9 tháng hạn chế thực hiện các cử chỉ giao tiếp như vẫy tay hay chỉ tay.
Xem thêm: Vượt qua tuần khủng hoảng của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thế nào?
Trẻ 6 - 7 tháng tuổi rất thích vui đùa, âu yếm cha mẹ (hoặc người thân quen) nên nếu không có dấu hiệu này thì có lẽ là biểu hiện của chậm phát triển cảm xúc.
3. Nguyên nhân nào khiến trẻ chậm phát triển?
Chậm phát triển ở trẻ có thể đến từ nhiều nguyên nhân như di truyền, chế độ ăn uống hoặc sinh hoạt trong thai kỳ chưa khoa học,...
- Bất thường về di truyền: Trẻ mắc hội chứng Down, rối loạn chuyển hóa hay bất thường về gen đều có khả năng bị chậm phát triển.
- Tiếp xúc với chất độc hại trong thai kỳ: Trong lúc mang thai, thai phụ thường xuyên sử dụng chất kích thích (như bia, rượu, thuốc lá) hoặc sinh hoạt ở môi trường nhiều chất độc hại (như khói thuốc lá, bụi bẩn,...) sẽ cản trở thai nhi phát triển bình thường.
- Suy dinh dưỡng thai kỳ: Thai phụ ăn uống thiếu chất nên tăng cân chậm hoặc không tăng cân khi mang thai đúng với mức tiêu chuẩn có thể ảnh hưởng không tốt đến sự phát triển của thai nhi.
- Chăm sóc trẻ không đúng cách: Cha mẹ không chăm sóc bé khoa học sẽ khiến con chậm phát triển. Ví dụ như ăn uống thiếu chất, ngủ không đủ giấc, lười vận động, thiếu tương tác và trò chuyện,...
Xem thêm: Trẻ kém hấp thu nên bổ sung gì để tăng cân tốt, mẹ hết lo?
4. Bé chậm phát triển so với tuổi có cải thiện được không?
Chậm phát triển ở trẻ tuy không thể điều trị dứt điểm nhưng có thể cải thiện rõ rệt nếu cha mẹ kịp thời phát hiện và chữa trị. Tùy theo loại chậm phát triển, nguyên nhân, mức độ và độ tuổi, bác sĩ xây dựng phác đồ điều trị phù hợp kết hợp giữa các phương pháp thông dụng như vật lý trị liệu, liệu pháp hành vi, ngôn ngữ và giáo dục.
5. Biện pháp hỗ trợ trẻ chậm phát triển tại nhà
Để cải thiện tình trạng chậm phát triển, cha mẹ nên thường xuyên trò chuyện, đọc sách, ca hát với bé. Đồng thời, phụ huynh hãy cho con cơ hội tự giải quyết các vấn đề đơn giản trong cuộc sống.
Bên dưới là cách thực hiện cho từng loại chậm phát triển ở trẻ mà cha mẹ có thể tham khảo:
Đối với trẻ chậm phát triển thể chất, vận động:
- Đảm bảo bé ngủ đủ giấc bằng cách tạo không gian nghỉ ngơi thoải mái, mang quần áo thông thoáng khí, massage nhẹ nhàng trước giờ ngủ,... Vì ngủ đủ và sâu giấc là cách kích thích hormone tăng trưởng sản xuất mạnh mẽ.
Xem thêm: Cách massage cho trẻ sơ sinh dễ ngủ, tăng cường sức khỏe
Ngủ đủ giấc là cách giúp trẻ phát triển thể chất mạnh mẽ.
- Khuyến khích con vận động hàng ngày (như đi bộ, chạy bộ, đạp xe, ném bóng,...) để học cách kiểm soát cơ bắp tốt hơn.
- Đưa trẻ đi khám sức khỏe tổng quát định kỳ (tối thiểu 6 tháng/lần) và tiêm đầy đủ vắc-xin cần thiết giúp con phát triển khỏe mạnh.
Đối với trẻ chậm phát triển ngôn ngữ:
- Cha mẹ thường xuyên trò chuyện, tương tác, đọc sách và ca hát với trẻ để con làm quen với âm thanh, học cách phát âm dễ dàng.
- Giữ tâm thế bình tĩnh, kiên trì và lựa chọn cách tập nói phù hợp với tốc độ của bé thay vì thúc ép con nói liên tục. Vì điều này có thể gây áp lực, ảnh hưởng xấu đến tâm lý con.
Xem thêm: Mách mẹ 10 cách dạy trẻ 2 tuổi tập nói sớm, nói chuẩn siêu dễ
Đối với trẻ chậm phát triển thị lực:
- Tham vấn ý kiến bác sĩ về việc đeo kính, sử dụng vật dụng bảo vệ mắt/che mắt chuyên dụng hoặc phẫu thuật tùy trường hợp.
- Cho bé ăn nhiều thực phẩm tốt cho mắt (chứa vitamin A, E, C) như cà rốt, cà chua, rau xanh, cá hồi, trái cây,...
- Đảm bảo trẻ học tập, vui chơi ở nơi đủ ánh sáng.
Xem thêm: Cách bổ sung vitamin A cho bé an toàn và hiệu quả cha mẹ nên biết
Đối với trẻ chậm phát triển trí tuệ:
- Cho bé thử một số trò chơi cải thiện kỹ năng sáng tạo, ghi nhớ, ngôn ngữ như đọc sách, tô màu, tập hát, chọn hình giống/khác nhau,...
- Bổ sung các thực phẩm tốt cho trí não như cá béo, sữa, trái cây, rau lá xanh,...
- Xây dựng lịch trình ăn - ngủ - chơi khoa học, lành mạnh; tốt nhất nên hạn chế thức quá khuya và sử dụng thiết bị điện tử liên tục.
Xem thêm: Phương pháp STEAM là gì? Hiểu đúng để giáo dục STEAM cho trẻ
Đối với trẻ chậm phát triển cảm xúc, nhận thức:
- Khuyến khích bé bày tỏ cảm xúc của mình một cách tự nhiên nhất.
- Cho trẻ tự xử lý các vấn đề cá nhân theo cách riêng trước khi phụ huynh giúp đỡ.
- Cho con cơ hội tiếp xúc gần gũi với nhiều người bằng cách đi công viên vào buổi sáng, đi dã ngoại vào cuối tuần,...
Tạo điều kiện cho trẻ ra ngoài và tương tác với bạn bè nhiều là cách cải thiện tình trạng chậm phát triển kỹ năng xã hội hiệu quả.
Ngoài ra, tùy theo nguyên nhân gây ra chậm phát triển là gì, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc phù hợp. Chẳng hạn, nếu trẻ có dấu hiệu tăng động giảm chú ý thì có thể uống thuốc điều trị rối loạn tăng động. Nếu bé bị động kinh thì sẽ dùng thuốc chống co giật.
6. Cách phòng ngừa chậm phát triển ở trẻ
Trẻ có thể chậm phát triển bẩm sinh hoặc bất ngờ do tác động từ môi trường xung quanh, chế độ ăn uống. Do đó, mẹ hãy chủ động phòng tránh bằng cách duy trì cách ăn uống, sinh hoạt khoa học suốt hành trình mang thai; chăm sóc em bé khoa học; khám sức khỏe định kỳ,...
- Phụ nữ mang thai nên có chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt lành mạnh; đồng thời khám thai và tiêm phòng đầy đủ theo chỉ định bác sĩ.
- Cha mẹ hãy chăm sóc trẻ theo lịch trình khoa học; đặc biệt tránh để bé thức quá khuya hay sử dụng các thiết bị điện tử liên tục nhiều giờ trong ngày.
- Phụ huynh đặc biệt chú trọng yếu tố dinh dưỡng vì đây là nền tảng quan trọng giúp con phát triển khỏe mạnh. Trong đó, trẻ cần có nguồn dinh dưỡng phù hợp và cân đối theo từng giai đoạn phát triển, nhờ vậy tạo nền tảng vững vàng, lớn khôn khỏe mạnh.
Xem thêm: Tháp dinh dưỡng cho trẻ từ 1 đến 6 tuổi chi tiết mới nhất
Công thức cân bằng Glico ICREO cho bé êm bụng, khỏe sức từ những ngày đầu tiên
Được vinh danh tại Mother’s Selection Award, Glico ICREO nổi bật với công thức dinh dưỡng cân đối, phù hợp cho nhu cầu trẻ ở mỗi giai đoạn phát triển. Hơn nữa, đây là yếu tố cốt lõi giúp các sản phẩm của thương hiệu tiếp nối lợi ích da kề da trong việc bảo vệ sức khỏe tiêu hóa, đề kháng ở trẻ em.
Nổi bật trong bảng thành phần, Glico ICREO chứa 5 loại Nucleotides quý giá, tăng độ cao lớp nhung mao và thúc đẩy quá trình hoàn thiện của ruột để bé hấp thu tốt, nhẹ bụng và ngừa vi khuẩn gây bệnh từ bên trong.
Kết hợp với chất xơ GOS cải thiện số lượng lợi khuẩn Bifidus và Axit Lactic, nhờ đó ức chế vi khuẩn có hại để hệ tiêu hóa của bé thêm khỏe mạnh. Cùng Axit palmitic liên kết ở vị trí beta (OPO) giúp bé tăng khả năng hấp thu, tránh khó tiêu.
Chưa kể, sữa Glico ICREO hỗ trợ trẻ phát triển trí não tinh anh nhờ tiền tố DHA (axit α-linolenic). Vì được chiết xuất từ thành phần thiên nhiên lành tính - dầu hạt tía tô xanh Nhật Bản độc quyền, bé có thể hấp thu dễ dàng, chuyển hóa thành DHA vừa đủ với nhu cầu của con.
Glico ICREO với hệ dinh dưỡng cân đối sẵn sàng chăm chút sức khỏe tiêu hóa và đề kháng của trẻ tối ưu, khỏe mạnh tựa như vòng tay mẹ bảo vệ con từ những giây phút đầu đời.
Cùng với đó, mỗi phiên bản được thiết kế cho từng giai đoạn tăng trưởng lại có thêm những ưu điểm riêng như:
- Glico ICREO Balance Milk (0 - 12 tháng) cải thiện đề kháng vững vàng cho trẻ bằng cách bổ sung Beta-carotene (tiền vitamin A). Đi cùng công nghệ khử muối giúp sản phẩm giảm khoáng chất thừa, không gây hại thận non của bé. Ngoài ra, sữa có vị thanh nhạt (độ đường 10,3% từ đường Lactose tự nhiên có trong sữa) giúp trẻ làm quen thuận lợi, uống ngon miệng và không bỏ bú mẹ.
- Glico ICREO Grow-up Milk (9 - 36 tháng) hỗ trợ trẻ phát triển tư duy (IQ), cảm xúc (EQ) và tăng miễn dịch khi chứa “màng cầu béo” MFGM (với hơn 150 loại protein, lipid). Kết hợp với kẽm và vitamin K cho bé yêu phát triển khỏe mạnh, toàn diện.
- Thực phẩm bổ sung ICREO Learning Milk (trên 3 tuổi) bảo vệ mắt của bé hiệu quả trước tác động có hại từ ánh sáng xanh, đồng thời phát triển thị giác để học hỏi tốt hơn nhờ thành phần Lutein quý giá.
> Các sản phẩm Glico ICREO đã có mặt tại cửa hàng Mẹ & Bé, siêu thị và trang thương mại điện tử chính thức. Mẹ có thể truy cập tại đây để hiểu hơn về từng dòng sữa, đưa ra lựa chọn phù hợp nhất với con!
Xem thêm: [Giải đáp] Bé không chịu uống sữa công thức phải làm sao?
- Phụ huynh cần đưa con đi khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe (nếu có); hoặc khi thấy trẻ có dấu hiệu bất thường về cảm xúc, nhận thức, vận động,...
- Cha mẹ đảm bảo môi trường sinh hoạt của bé an toàn, sạch sẽ và tránh để con tiếp xúc trực tiếp với các chất độc hại như chì, thủy ngân,...
Tóm lại, tình trạng trẻ chậm phát triển cần được phát hiện sớm để tìm cách khắc phục phù hợp, tránh ảnh hưởng xấu đến khả năng sinh hoạt, giao tiếp của con khi lớn lên. Vì vậy, cha mẹ hãy quan sát mọi biểu hiện của bé hàng ngày giúp nhận diện đúng các triệu chứng bất thường, qua đó có thể đưa con đi khám kịp thời.
Tham khảo:
1. Bệnh viện Tâm Anh. Trẻ chậm phát triển so với tuổi: Dấu hiệu, nguyên nhân, chẩn đoán (Đã truy cập 17 09 2025).
2. Vinmec. Sự chậm phát triển ở trẻ em (Đã truy cập 17 09 2025).
3. Bệnh viện Nhi đồng Thành phố. Con có đang phát triển chậm? (Đã truy cập 17 09 2025).
Sữa Glico ICREO số 0 Balance Milk 800g (0-12 tháng)
Sữa Glico ICREO số 0 800g (Balance Milk) mang đến nguồn dinh dưỡng cân bằng, tốt cho tiêu hóa, dễ hấp thu, giúp trẻ phát triển toàn diện khỏe mạnh. Mua ngay!
614,000VNĐ
Sữa Glico ICREO số 1 Grow-up Milk 820g (1-3 tuổi)
Glico ICREO GROW-UP MILK - Xây dựng một cơ thể khỏe mạnh và cường tráng. Chứa thành phần MFGM có nguồn gốc từ sữa. Sản phẩm dạng thanh, một thanh pha được 100ml thành phẩm. Khối lượng tịnh: 820g.
545,000VNĐ
Thực phẩm bổ sung ICREO Learning Milk số 3 820g (trên 3 tuổi)
Thực phẩm bổ sung ICREO Learning Milk (Glico ICREO số 3) được đóng gói trong lon thiếc màu xanh đặc trưng, dạng bột thơm nhẹ, dinh dưỡng cân bằng nay đã có thêm Lutein - Dưỡng chất chống oxy hoá, hỗ trợ bảo vệ mắt khỏi ánh sáng xanh để bé tinh anh trong hành trình học hỏi!
525,000VNĐ