1. Những đặc điểm của em bé mới sinh
Trong 24 giờ đầu tiên, trẻ sẽ có những thay đổi về hình dáng, làn da, nhiệt độ cơ thể… Hiểu rõ những đặc điểm này sẽ giúp cha mẹ an tâm, biết rằng con đang phát triển hoàn toàn bình thường:
- Trẻ sơ sinh đủ tháng thường có cân nặng từ 2,9 - 3,8kg. Một số bé có thể nặng hơn hoặc nhẹ hơn một chút, tùy thuộc vào nhiều yếu tố như di truyền, dinh dưỡng thai kỳ và giới tính.
- Đầu của bé có thể bị méo và hơi sưng do áp lực trong lúc chuyển dạ. Điều này sẽ dần cải thiện trong vòng 2 - 3 tuần sau đó, nên cha mẹ không cần quá lo lắng.
- Em bé mới sinh sẽ đi tè, ị trong vòng 24 giờ đầu đời. Lúc này màu nước tiểu của bé có màu hồng gạch do muối từ axit uric, còn phân có màu tro hoặc xanh rêu - gọi là phân su. Đây là dấu hiệu hệ tiêu hóa của bé đang hoạt động bình thường.
- Do ảnh hưởng từ hormone của mẹ, bộ phận sinh dục của bé có thể hơi sưng hoặc có chút dịch nhầy (ở bé gái). Đây là hiện tượng tạm thời và sẽ tự hết sau vài ngày.
- Làn da của em bé mới chào đời sau khi tắm vẫn còn hơi bám gây và nhăn nheo, có vài đốm đỏ cỡ hạt gạo trên cổ, mũi, mí mắt.
Da của em bé mới sinh còn bám gây và hơi nhăn nheo, nhưng sẽ căng mịn hơn khi trẻ lớn.
- 24 giờ đầu tiên là giai đoạn bé đang thích nghi với môi trường mới, nên thường ngủ rất nhiều, chỉ thức giấc khi đi vệ sinh hoặc đòi ăn.
- Bé mới chào đời chưa có mồ hôi và nước dãi vì các tuyến này chưa thực sự hoạt động. Vì thế đa phần nhiệt cơ thể của trẻ chỉ bằng thân nhiệt của mẹ, sau đó có thể bị giảm xuống khoảng 1 - 3 độ C. Vì vậy, việc giữ ấm cho bé bằng da kề da, quấn khăn và đội mũ là rất quan trọng để giúp bé ổn định nhiệt độ cơ thể.
Em bé sơ sinh có mở mắt không?
Có. Thường sau khoảng 2,5 phút chào đời, bé sẽ bắt đầu mở mắt lần đầu tiên. Tuy nhiên, thị lực của bé còn rất yếu và nhạy cảm. Vì vậy cha mẹ tránh để ánh sáng mạnh chiếu vào mắt bé.
Khi nào trẻ sơ sinh nhìn rõ?
Thị giác của trẻ sẽ phát triển dần để nhìn rõ vật hơn trong 6 - 8 tháng đầu đời. Nếu ban đầu, bé chỉ nhìn thấy màu đen - trắng, thì đến khoảng 5 tháng tuổi, bé có thể phân biệt nhiều màu sắc ở mức độ đậm nhạt và theo dõi chuyển động tốt hơn. Từ 8 tháng, thị lực của bé đã gần giống người lớn, có tầm nhìn đủ xa để nhận ra mọi người và đồ vật trong phòng.
2. Nên chăm em bé mới chào đời trong 24 giờ đầu thế nào?
Để bảo vệ sức khỏe và giúp con có nền tảng phát triển tốt nhất trong giai đoạn sắp tới, cha mẹ hãy lưu lại những cách chăm em bé mới đẻ trong 24 giờ đầu như sau:
2.1. Mẹ tiếp xúc da kề da với trẻ ngay sau sinh
Em bé mới đẻ nên sớm được tiếp xúc da kề da với mẹ. Điều này giúp bé giữ ấm, ổn định nhịp tim và hơi thở, tránh tình trạng hạ thân nhiệt, suy hô hấp. Với người mẹ, việc da kề da với con giúp mẹ giảm căng thẳng và hạn chế bị đau ngực sau sinh.
Mẹ ôm bé da kề da ngay sau sinh không chỉ giúp con giữ ấm, mà còn hỗ trợ ổn định nhịp tim, hơi thở và cảm xúc, giúp bé cảm thấy an toàn, ít quấy khóc hơn.
2.2. Cho bú mẹ càng sớm càng tốt
Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc biệt sữa non giúp con tăng sức đề kháng và hệ tiêu hóa khỏe mạnh. Vì thế em bé mới sinh nên được cho bú mẹ sớm nhất có thể (trong vòng khoảng 30 phút đến 1 giờ sau sinh) để tiếp nhận được nguồn sữa bổ dưỡng đó.
Sau thời điểm đó, nếu mẹ quá mệt hoặc sữa mẹ chưa về kịp, thì có thể bổ sung thêm sữa công thức để con có đủ năng lượng và dinh dưỡng. Nhưng cần chọn sữa có nguồn dinh dưỡng cân bằng để không gây áp lực lên hệ tiêu hóa non nớt của trẻ.
Có Glico ICREO Balance Milk đồng hành - Mẹ an tâm con yêu êm bụng, phát triển tối ưu
Không phải căng thẳng hay lo lắng khi sữa mẹ chưa về kịp, với Glico ICREO Balance Milk con sẽ được hấp thu nguồn dinh dưỡng êm dịu hệ tiêu hóa mà vẫn đủ chất. Công thức của sữa không chỉ được cân đo đong đếm cẩn thận sao cho vừa vặn với tiêu hóa của trẻ, mà còn bổ sung đầy đủ các dưỡng chất ‘vàng’.
Đơn cử là 5 loại Nucleotide giúp tăng cường đề kháng và Beta Carotene ngăn ngừa ngộ độc oxy ở trẻ sơ sinh. GOS và Palmitic Acid liên kết vị trí beta (OPO) giúp hỗ trợ tiêu hóa, cho bé hấp thu tốt hơn, nhẹ bụng mà không lo táo bón; dầu tía tô xanh Nhật Bản thúc đẩy tổng hợp DHA hỗ trợ bé phát triển trí não.
Chưa kể, sữa Glico ICREO Balance Milk còn có vị ngọt thanh tự nhiên từ đường lactose, giúp bé dễ dàng làm quen từ lần đầu nếm. Cùng công nghệ khử muối độc quyền giúp giảm lượng Natri, bảo vệ thận non nớt của bé yêu. Đặc biệt hơn, sản phẩm có phiên bản hộp giấy 127g (12,7g x 10 thanh), rất tiện lợi để mẹ cho vào giỏ đồ đi sinh.
Mỗi thanh sữa Glico ICREO Balance Milk chứa đủ dưỡng chất như lon, lại được chia khẩu phần sẵn giúp phụ huynh dễ dàng pha sữa đúng liều lượng cho con uống khi chờ sữa mẹ về.
> Chọn Glico ICREO Balance Milk - cho con dinh dưỡng đủ đầy, êm dịu để lớn khôn khỏe mạnh mẹ nhé!
Glico ICREO Balance Milk (800g)
Glico ICREO Balance Milk - Cân bằng dinh dưỡng phù hợp cho sự phát triển của trẻ. Khối lượng tịnh: 800g
614,000VNĐ
2.3. Lưu ý tư thế và cách cho trẻ bú
Cho bé bú đúng cách không chỉ giúp mẹ và bé thoải mái, mà còn đảm bảo bé bú đủ và hấp thụ tối đa dinh dưỡng. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng:
- Tư thế bú: Mẹ có thể ngồi hoặc nằm cho bé bú, nhưng cần giữ đầu và lưng bé thẳng hàng, mặt bé hướng vào bầu vú để bé bú dễ dàng hơn.
- Giúp bé ngậm sâu: Đặt miệng bé ngang với núm vú, khuyến khích bé há miệng rộng và ngậm sâu để tránh đau núm vú và giúp bé bú hiệu quả hơn.
- Bú hết một bầu sữa trước khi đổi bên: Điều này giúp bé nhận được sữa cuối – phần sữa giàu dinh dưỡng nhất, đồng thời kích thích vú sản sinh ra lượng sữa mới.
2.4. Cha mẹ cần bồng bế con đúng cách
Cổ và cột sống của trẻ sơ sinh còn khá yếu, vì vậy để nâng đỡ hai bộ phận này an toàn nhất là bế bé nằm ngang. Mẹ thực hiện như sau:
- Đặt đầu bé nằm gọn trong phần khuỷu tay gập của mẹ, cánh tay đỡ lưng bé.
- Tay còn lại ôm trọn phần mông và lưng bé để bé cảm thấy chắc chắn, an toàn.
- Mẹ lưu ý, trước khi bế hãy nhẹ nhàng trò chuyện hoặc vuốt ve bé để con không giật mình hay hoảng sợ khi bị nhấc lên đột ngột.
Để bé cảm thấy thoải mái và hỗ trợ tiêu hóa tốt, khi bế trẻ cho bú mẹ hãy cố gắng giữ cho phần đầu & cổ của bé nằm trên đường thẳng, đồng thời để bụng bé áp sát vào bụng mẹ.
2.5. Theo dõi việc đi vệ sinh của bé và chú ý thay tã
Em bé mới sinh đủ tháng thường đi ị và tè sau khoảng 6 - 8 tiếng chào đời. Vì thế nếu quan sát thấy 24 giờ sau đó bé vẫn chưa đi phân su, cha mẹ cần báo ngay cho bác sĩ để kiểm tra hệ tiêu hóa của con. Bên cạnh đó, khi thay tã cho bé, cha mẹ nên dùng nước ấm lau rửa nhẹ nhàng và sử dụng khăn khô không hương liệu để tránh gây kích ứng, hăm da của con.
3. Hướng dẫn cách chăm em bé mới đẻ tại nhà
Sau khi từ viện về, hẳn cha mẹ sẽ băn khoăn em bé mới sinh về nhà cần làm gì để đảm bảo con khỏe mạnh và thích nghi tốt với môi trường mới? Đây là giai đoạn bé còn rất non nớt, vì vậy cha mẹ đừng bỏ qua những bí quyết dưới đây khi chăm sóc trẻ sơ sinh tại nhà.
3.1. Tắm cho trẻ sơ sinh
Trước khi tắm cho bé, mẹ cần rửa tay sạch sẽ, cắt móng tay, tháo nữ trang. Đồng thời chuẩn bị đầy đủ các vật dụng như nước ấm (khoảng 36 - 38 độ C), khăn xô, khăn tắm mềm, sữa tắm dành cho bé, quần áo… Khi tắm, mẹ cần lau rửa vùng cổ, nách, bẹn kỹ lưỡng vì đây là những nơi dễ tích tụ mồ hôi và vi khuẩn. Sau khi tắm xong, mẹ có thể thoa kem dưỡng ẩm (nếu cần) để giữ ẩm cho làn da bé, giúp bé dễ chịu và ngủ ngon hơn!
Tắm cho bé sơ sinh cần nhẹ nhàng và đúng cách để tránh làm tổn thương làn da nhạy cảm.
3.2. Vệ sinh rốn em bé mới sinh
Rốn của bé thường sẽ rụng sau 7 - 10 ngày sau sinh. Trong thời gian này, mẹ cần chú ý vệ sinh rốn cho trẻ cẩn thận để các hốc rốn khô và dây rốn rụng tự nhiên mà không có bất kỳ tổn thương nào. Ngoài việc giữ cho rốn trẻ sạch sẽ, khô ráo, mẹ nên quan sát vùng quanh rốn xem có bị viêm đỏ, chảy dịch hoặc có mùi hôi thì cần đưa bé đi khám ngay để tránh nhiễm trùng.
3.3. Chú ý chăm sóc làn da của trẻ
Làn da em bé mới sinh còn non nớt và dễ bị kích ứng. Vì thế, mẹ nên chọn quần áo cho trẻ từ loại vải mềm, thoáng khí để tránh cọ xát nhiều trên da. Nếu bé bị khô da, mẹ có thể thoa kem dưỡng ẩm dành riêng cho trẻ sơ sinh. Khi bé bị hăm tã, mẹ cần thay tã thường xuyên, lau sạch bằng nước ấm và thoa kem chống hăm.
3.4. Vệ sinh mắt của bé
Mắt bé sơ sinh còn rất nhạy cảm. Vì thế để giúp mắt trẻ phát triển tốt nhất, cha mẹ cần chú ý vệ sinh mắt cho con đúng cách:
- Rửa tay sạch sẽ.
- Dùng nước muối sinh lý chuyên biệt cho vệ sinh mắt trẻ sơ sinh, thấm vào gạc vô trùng. Lau nhẹ nhàng theo chiều từ đầu đến đuôi mắt của bé.
- Cha mẹ nên vệ sinh mắt cho trẻ 3 lần/ ngày vào buổi sáng sau khi ngủ dậy, sau khi tắm và buổi tối trước khi đi ngủ.
3.5. Cho bé ăn sữa đủ no
Hầu hết trẻ sơ sinh cần được cho bú 2 - 4 tiếng/lần và khoảng 8 - 12 lần/ngày. Tuy vậy, tùy theo nhu cầu mỗi trẻ mà thời gian và tần suất bú có thể khác nhau, vì thế mẹ không nên ép trẻ. Với trẻ bú mẹ, nếu con chưa bú hết đã no thì mẹ vắt sữa còn dư trữ lạnh. Với trẻ bú bình, mẹ chỉ pha theo đúng liều lượng, công thức do nhà sản xuất cung cấp là được.
3.6. Để em bé ngủ đủ giấc
Khi tìm cách chăm sóc bé mới đẻ, nhiều cha mẹ băn khoăn không biết trẻ sơ sinh ngủ bao nhiêu tiếng và có cần đánh thức bé dậy để bú hay không. Thông thường, trẻ mới sinh đến 1 tháng tuổi sẽ ngủ gần như cả ngày, chỉ thức dậy để bú 2 - 3 giờ/lần. Cha mẹ không cần đánh thức bé dậy trừ khi bé ngủ quá lâu mà chưa bú (trên 3 giờ).
Mẹ nên cho bé ngủ ở phòng sạch sẽ, thoáng mát, yên tĩnh để con dễ ngủ và ngon giấc hơn.
3.7. Dỗ dành khi trẻ quấy khóc
Bé sơ sinh có thể khóc do đói, tã ướt, lạnh hoặc muốn được ôm ấp. Khi bé khóc, mẹ có thể kiểm tra tã, cho bé bú hoặc vỗ về bằng giọng nói nhẹ nhàng. Nếu bé quấy khóc không rõ lý do, mẹ có thể bế bé, quấn khăn ủ ấm hoặc massage nhẹ nhàng để giúp bé cảm thấy an toàn.
3.8. Tắm nắng cho trẻ
Tắm nắng giúp bé tổng hợp vitamin D, hỗ trợ phát triển xương. Mẹ nên cho bé tắm nắng vào buổi sáng (trước 9 giờ sáng) hoặc chiều muộn (sau 16 giờ chiều), tránh ánh nắng gắt. Mỗi ngày phụ huynh chỉ cần cho trẻ ra ngoài phơi nắng khoảng 10 - 15 phút là đủ.
3.9. Bổ sung vitamin K và tiêm phòng đầy đủ cho trẻ
Trẻ sơ sinh có nguy cơ bị xuất huyết ngoài da, cuống rốn, màng não. Vì vậy cha mẹ nên bổ sung vitamin K cho trẻ trong vòng 6 giờ đầu sau sinh để giúp đông máu. Bé cũng cần được tiêm vắc-xin viêm gan B trong 24 giờ sau sinh, tránh nguy cơ bị lây nhiễm virus viêm gan B từ mẹ.
Ngoài ra, trong những tháng đầu đời, bé sẽ tiếp tục tiêm các mũi quan trọng như vắc-xin 6 trong 1, phế cầu, rota, cúm... Cha mẹ nên đưa con đi chích ngừa đầy đủ và đúng lịch, giúp con có sức đề kháng chống lại các bệnh nguy hiểm.
4. Các thắc mắc thường gặp khi chăm em bé mới đẻ
Trong quá trình tìm cách chăm sóc em bé mới chào đời, nhiều phụ huynh cũng có những thắc mắc khác như:
4.1. Em bé mới chào đời có nên nằm điều hòa?
Nếu bé sinh đủ ngày tháng và đủ cân nặng, phụ huynh có thể cho bé nằm điều hòa để ngủ ngon hơn. Còn với bé sinh non, thiếu tháng, hệ hô hấp và khả năng điều chỉnh thân nhiệt của bé còn yếu. Vì vậy, gia đình nên đợi khi bé được 1 - 2 tháng tuổi và được bác sĩ đánh giá đủ sức khỏe rồi mới cho nằm điều hòa.
4.2. Em bé mới sinh nằm nghiêng được không?
Cấu tạo đường thở của trẻ sơ sinh rất mềm, khí quản hẹp. Vì vậy không nên đặt bé nằm nghiêng có thể khiến bé bị gập cổ, cản trở đường thở, từ đó tăng nguy cơ ngạt thở. Tốt nhất nên đặt bé nằm ngửa khi ngủ, và đặt gối chặn hai bên để bé cảm thấy an toàn, không bị giật mình.
4.3. Có nên cho em bé mới đẻ uống nước?
Trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi không cần uống thêm nước, vì sữa mẹ và sữa công thức đã chứa đủ lượng nước, khoáng chất và chất điện giải mà trẻ cần.
4.4. Những điều kiêng kỵ khi chăm sóc trẻ sơ sinh?
Để em bé phát triển khỏe mạnh và an toàn, phụ huynh cần tránh những điều dưới đây trong quá trình chăm sóc:
- Tránh quấn tã quá kín sẽ làm con khó chịu, ẩm ướt, làn da dễ bị nhiễm khuẩn.
- Không nên đánh vào đầu và lưng trẻ, bởi đây là nơi tập trung hệ thống thần kinh trung ương và tủy sống. Nếu trẻ bị đánh vào những bộ phận này có thể bị ảnh hưởng thần kinh.
- Tránh cắt tỉa lông mi của bé vì có thể khiến mắt dễ bị nhiễm bụi hơn.
- Không dùng chất tẩy và nước giặt để giặt quần áo cho trẻ. Chúng có thể chứa nhiều sulfonate alkyl benzen và nhiều chất hóa học khác dễ làm da trẻ bị nhiễm độc, dị ứng.
Với những chia sẻ trên, tin chắc cha mẹ đã tự tin hơn trong việc chăm em bé mới sinh. Chỉ cần chậm rãi quan sát, nhẹ nhàng âu yếm và chăm sóc đúng cách - những ngày bên con sẽ đầy ắp khoảnh khắc yêu thương, cha mẹ nhàn mà con vẫn phát triển khỏe mạnh!