Tưa lưỡi trẻ sơ sinh: Dấu hiệu, nguyên nhân & cách cải thiện

1. Tưa lưỡi ở trẻ sơ sinh là gì?

Tưa lưỡi (hay còn gọi là bệnh nấm lưỡi) là tình trạng niêm mạc ở lưỡi, miệng, họng, thực quản của trẻ bị nhiễm nấm Candida. Đây là một loại nấm men thường tồn tại sẵn trong khoang miệng của trẻ. Tuy nhiên, khi việc vệ sinh răng miệng không được đảm bảo hoặc các yếu tố khác tạo điều kiện thuận lợi, loại nấm này sẽ sinh sôi nhanh chóng và phát triển quá mức, gây ra tưa lưỡi.

Tưa lưỡi trẻ sơ sinh là do nấm Candida phát triển quá mức trong khoang miệng.

2. Triệu chứng trẻ bị tưa lưỡi

Triệu chứng đặc trưng của bệnh tưa lưỡi là sự xuất hiện của các chấm hoặc mảng trắng kem trên lưỡi, vòm miệng, nướu, má và có thể lan xuống tận cổ họng. Tùy thuộc vào giai đoạn bệnh mà trẻ có thể gặp thêm các triệu chứng khác. Cụ thể:

2.1. Biểu hiện khi tưa lưỡi ở trẻ mới khởi phát

Khi bệnh tưa lưỡi ở trẻ sơ sinh mới bắt đầu, bố mẹ có thể nhận thấy các triệu chứng sau:

• Xuất hiện các đốm trắng: Ban đầu là các chấm trắng nhỏ li ti tập trung ở đầu lưỡi. Những chấm này sẽ nhanh chóng lan rộng và dày lên, tạo thành các mảng trắng xóa bao phủ gần như toàn bộ bề mặt lưỡi.

• Trẻ quấy khóc và bỏ bú: Trẻ trở nên quấy khóc, bú kém hoặc bỏ bú thường xuyên. Điều này xảy ra do lớp màng trắng gây đau rát, khó nuốt và làm giảm vị giác, khiến bé khó chịu khi bú.

Xem thêm: Vì sao trẻ sơ sinh khóc thét từng cơn? Mách mẹ cách xử lý hiệu quả

2.2. Dấu hiệu tưa miệng ở trẻ diễn biến nghiêm trọng

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh tưa lưỡi có thể trở nên nghiêm trọng hơn. Nấm Candida có thể xâm nhập sâu hơn vào các cơ quan trong cơ thể, gây ra các biến chứng:

• Nhiễm trùng hô hấp: Nấm Candida lây lan qua cổ họng, thực quản và khí quản có thể gây ra các bệnh lý như viêm phế quản, viêm phổi, thậm chí là nấm phổi.

• Rối loạn tiêu hóa: Nấm gây bệnh tấn công vào hệ tiêu hóa thông qua dạ dày có thể dẫn đến tiêu chảy kéo dài và gây tình trạng mất nước ở trẻ.

Có thể nói, tưa lưỡi ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe và sự thoải mái của trẻ sơ sinh. Do đó, ngay khi phát hiện các dấu hiệu bất thường, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám để được bác sĩ chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh để bệnh chuyển biến nặng.

Xem thêm: Trẻ sơ sinh bị ho sổ mũi: Nguyên nhân, cách xử lý & phòng ngừa

3. Vì sao bé bị tưa lưỡi? 7 nguyên nhân gây tưa miệng ở trẻ

Nguyên nhân chính gây ra bệnh tưa lưỡi trẻ sơ sinh là do sự phát triển quá mức của nấm men Candida albicans trong khoang miệng. Dưới đây là 7 yếu tố tạo điều kiện thuận lợi cho loại nấm này sinh sôi:

• Hệ miễn dịch còn non yếu: Khi mới chào đời, hệ thống miễn dịch của trẻ sơ sinh vẫn đang trong giai đoạn phát triển và hoàn thiện. Điều này khiến bé rất dễ bị tấn công bởi các tác nhân gây bệnh, bao gồm cả các bệnh nhiễm trùng và nhiễm nấm như tưa lưỡi.

• Trẻ thường xuyên bị khô miệng: Miệng trẻ sơ sinh thường tiết ra ít nước bọt, dẫn đến tình trạng niêm mạc miệng bị khô. Môi trường khô và có tính acid này dễ làm tổn thương lưỡi và khoang miệng, tạo cơ hội cho nấm phát triển.

• Vệ sinh miệng không đảm bảo: Việc vệ sinh miệng cho trẻ không đúng cách, không thường xuyên, đặc biệt là sau khi bú sữa hoặc ăn dặm, sẽ khiến cho cặn sữa và thức ăn tích tụ. Từ đó tạo môi trường lý tưởng cho nấm Candida sinh sôi.

• Lây truyền từ mẹ sang con: Trẻ có thể bị lây nhiễm nấm Candida trong quá trình sinh thường qua đường sinh dục của mẹ, nếu mẹ đang bị nấm âm đạo. Ngoài ra, nấm cũng có thể lây qua những đốm trắng trên ngực hoặc núm vú của mẹ trong quá trình cho con bú.

• Tiếp xúc với dụng cụ nhiễm khuẩn: Nấm có thể lây nhiễm từ các dụng cụ cho trẻ ăn uống như chén, ly, bình sữa, núm vú cao su… nếu chúng không được vệ sinh và tiệt trùng sạch sẽ sau mỗi lần sử dụng.

• Sử dụng kháng sinh: Việc trẻ sử dụng nhiều kháng sinh phổ rộng (hoặc các thuốc khác như corticoid đường hít để hỗ trợ hen suyễn) có thể làm thay đổi và gây mất cân bằng hệ vi sinh tự nhiên. Sự mất cân bằng này tạo điều kiện thuận lợi cho nấm lưỡi phát triển mạnh.

• Có bệnh lý nền: Những trẻ mắc các bệnh lý làm suy giảm sức đề kháng như ung thư, HIV hoặc các bệnh lý miễn dịch khác thường dễ bị nấm lưỡi nặng. Các bệnh như hội chứng Raynaud hay bệnh chàm cũng có thể là yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh tưa lưỡi.

Xem thêm: Hiểu rõ khoảng trống miễn dịch ở trẻ để có cách xử trí hiệu quả

Nguyên nhân gây tưa lưỡi là sự sinh sôi mất kiểm soát của nấm Candida, thường do sức đề kháng của bé yếu, vệ sinh răng miệng chưa đảm bảo,...

4. Trẻ bị tưa lưỡi phải làm sao? Cách chăm sóc và điều trị cho bé bị tưa lưỡi

Khi phát hiện bé bị tưa lưỡi, cha mẹ cần bình tĩnh và áp dụng các biện pháp chăm sóc, vệ sinh miệng cho con. Đồng thời tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ để loại bỏ nấm một cách an toàn. Dưới đây là cách chăm sóc và điều trị tình trạng tưa lưỡi trẻ sơ sinh chi tiết cha mẹ nên biết:

4.1. Trường hợp trẻ bị nấm lưỡi nhẹ

Nếu trẻ sơ sinh bị tưa lưỡi ở mức độ nhẹ, cha mẹ có thể vệ sinh khoang miệng và đánh tưa lưỡi cho con. Kỹ thuật đánh tưa lưỡi đúng cách là một bước quan trọng giúp đẩy lùi bệnh. Sau vài lần thực hiện, tình trạng tưa lưỡi của bé sẽ được cải thiện đáng kể.

Dưới đây là hướng dẫn đánh tưa lưỡi đúng cách:

- Vệ sinh tay: Rửa tay thật sạch bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn để đảm bảo vô trùng tuyệt đối.

- Chuẩn bị tư thế: Đặt bé nằm cố định trên giường hoặc bế bé ở tư thế thoải mái nhất nếu trẻ không hợp tác

- Quấn gạc: Dùng miếng gạc mềm vô trùng (gạc cuộn quanh ngón tay trỏ hoặc gạc tưa lưỡi dạng ống) để quấn vào ngón tay trỏ.

- Thực hiện rơ lưỡi:

• Nhúng ngón tay đã quấn gạc vào dung dịch vệ sinh được chỉ định, thường là dung dịch Nystatin 500.000 đơn vị đã pha sẵn, hoặc dung dịch nước muối sinh lý NaCl 0,9% (tùy chỉ định của bác sĩ).

• Chạm nhẹ ngón tay vào môi dưới của bé để kích thích bé mở miệng.

• Nhẹ nhàng đưa ngón tay vào, lau mặt trên lưỡi từ trong ra ngoài một lượt. Thay miếng gạc khác nếu trẻ có nhiều mảng tưa lưỡi và lặp lại thao tác 2 lần.

- Lau khoang miệng: Dùng miếng gạc khác để lau sạch phần mặt trong của hai bên má, vùng nướu và trên vòm miệng.

Cha mẹ có thể vệ sinh khoang miệng và đánh tưa lưỡi cho con để cải thiện tình trạng tưa lưỡi mức độ nhẹ.

* Lưu ý khi thực hiện:

• Thực hiện rơ lưỡi cho bé 4 lần/ ngày và nên làm trước khi trẻ ăn khoảng 30 phút để tránh gây nôn trớ.

• Không được để các tưa rơi lại vào miệng trẻ.

• Không đưa ngón tay vào quá sâu để tránh kích thích cổ họng gây nôn trớ hoặc làm tổn thương họng bé.

• Thực hiện rơ lưỡi bằng thuốc trước khi trẻ ăn 30 phút để bé không bị nôn trớ.

• Cha mẹ tuyệt đối không được tự ý dùng thuốc đánh tưa lưỡi cho trẻ nếu chưa có chỉ định của bác sĩ.

• Không được cạy tưa lưỡi dưới mọi hình thức, vì điều này có thể khiến lưỡi bé bị chảy máu, gây đau rát và dẫn đến nhiễm khuẩn nặng hơn.

Xem thêm: Trẻ sơ sinh hay bị trớ do đâu? Cách giảm nôn trớ ở trẻ hiệu quả

4.2. Trường hợp tưa lưỡi ở trẻ sơ sinh nặng

Khi trẻ bị tưa lưỡi ở mức độ nặng, nấm lây lan sâu hoặc có dấu hiệu biến chứng, cha mẹ cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ ngay. Tại cơ sở y tế, bác sĩ sẽ thăm khám, đánh giá tình trạng bệnh và chỉ định các dòng thuốc kháng nấm ở liều lượng phù hợp với mức độ bệnh cũng như lứa tuổi của bé.

5. Phòng ngừa tưa lưỡi trẻ sơ sinh như thế nào?

Phòng ngừa luôn là biện pháp tốt nhất để bảo vệ trẻ khỏi bệnh tưa lưỡi. Bố mẹ cần thực hiện các thói quen vệ sinh và chăm sóc đúng cách cho cả bé và mẹ, để giảm thiểu nguy cơ nhiễm nấm Candida. Cụ thể:

5.1. Đối với trẻ

Để phòng ngừa tưa lưỡi cho trẻ sơ sinh, cha mẹ cần chú trọng đến việc vệ sinh cá nhân và môi trường xung quanh bé:

• Thường xuyên vệ sinh sạch sẽ khoang miệng của trẻ, đặc biệt là ngay sau khi bú (bú mẹ hoặc bú bình) hoặc sau khi ăn dặm.

• Tiệt trùng các đồ dùng của bé như bình sữa, núm vú cao su, đồ chơi bằng cách làm sạch bằng nước nóng để tiêu diệt các bào tử nấm. Sử dụng khăn tắm riêng cho mỗi thành viên trong gia đình.

• Vệ sinh miệng thường xuyên mỗi ngày cho trẻ bằng nước muối sinh lý 0,9% hoặc nước sạch ấm để duy trì sự sạch sẽ trong khoang miệng.

Xem thêm: 5 cách tiệt trùng bình sữa sạch khuẩn, an toàn cho bé yêu

5.2. Đối với mẹ

Bên cạnh việc chăm sóc bé, người mẹ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa lây nhiễm nấm cho con:

• Vệ sinh sạch sẽ đầu vú trước và sau mỗi lần cho con bú để loại bỏ nấm Candida có thể tồn tại trên da.

• Trong quá trình mang thai, nếu mẹ phát hiện bị nhiễm nấm âm đạo thì cần gặp bác sĩ để được khám và điều trị kịp thời, tránh lây nhiễm cho trẻ trong quá trình sinh thường.

• Nếu đang trong quá trình nuôi con bú và mẹ phát hiện bị nấm núm vú, cần đi khám và điều trị ngay lập tức để tránh lây nấm sang miệng bé qua những lần cho bú.

• Tránh hôn môi hay hôn má trẻ và không để người lạ hôn trẻ. Vì đây là con đường dễ bị lây nhiễm nấm hoặc các loại vi khuẩn, virus khác cho bé.

• Giữ gìn vệ sinh nhà cửa sạch sẽ và thoáng mát để hạn chế sự phát triển của nấm mốc trong môi trường sống.

Xem thêm: Trẻ sơ sinh không chịu bú mẹ phải làm sao? 7 cách khắc phục

Để phòng ngừa trẻ bị tưa lưỡi mẹ cần đặc biệt chú ý: vệ sinh đầu vú sạch sẽ, tránh hôn môi/má con, giữ vệ sinh nhà cửa thường xuyên.

Sữa Glico ICREO số 0 Balance Milk 800g (0-12 tháng)

Sữa Glico ICREO số 0 800g (Balance Milk) mang đến nguồn dinh dưỡng cân bằng, tốt cho tiêu hóa, dễ hấp thu, giúp trẻ phát triển toàn diện khỏe mạnh. Mua ngay!

614,000VNĐ

Điều quan trọng nhất trong việc phòng ngừa tưa lưỡi cũng như các bệnh vặt khác là tăng cường sức đề kháng cho bé. Đề kháng khỏe giúp bé chống chọi tốt hơn với tác nhân gây bệnh từ bên trong lẫn bên ngoài.

Theo đó, mẹ có thể tăng cường đề kháng tự nhiên cho bé bằng cách cho trẻ ngủ đủ giấc, hỗ trợ trẻ vận động mỗi ngày, tiêm phòng đầy đủ… Đặc biệt, phụ huynh cần chú trọng xây dựng chế độ dinh dưỡng đầy đủ - yếu tố quan trọng giúp trẻ tăng cường miễn dịch để chống chọi với tác nhân gây bệnh. Trong đó, với trẻ bú mẹ hoàn toàn mẹ nên tích cực cho con bú đủ cữ, đủ lượng. Nếu bé uống sữa công thức, mẹ nên chọn sản phẩm êm dịu với hệ tiêu hóa, bổ sung các dưỡng chất tăng đề kháng để bé luôn khỏe mạnh.

Glico ICREO Balance Milk - Bí quyết giúp bé yêu êm bụng, khỏe sức từ ngày đầu tiên như da kề da

Suốt hơn 100 năm, Glico ICREO đã trở thành người bạn đồng hành quen thuộc với nhiều trẻ nhờ công thức cân bằng, êm dịu với hệ tiêu hóa non nớt. Trong đó, Glico ICREO Balance Milk là lựa chọn lý tưởng để đồng hành cùng mẹ chăm bé 0 - 12 tháng tuổi. Sản phẩm nổi bật với nguồn dinh dưỡng cân bằng, cân chỉnh hàm lượng dưỡng chất tỉ mỉ để vừa vặn với thể trạng của trẻ. Đây cũng là yếu tố cốt lõi để duy trì các lợi ích của da kề da giúp trẻ tiêu hóa khỏe và đề kháng vững vàng hơn.

Cụ thể, sản phẩm chứa 5 loại Nucleotides quý giá giúp làm tăng độ cao lớp nhung mao, thúc đẩy quá trình hoàn thiện của ruột, giúp bé cải thiện khả năng hấp thu và hạn chế vấn đề rối loạn tiêu hóa. Hơn hết, vì có đến 70% hệ miễn dịch biểu mô nằm ở đường ruột, nên khi tiêu hóa khỏe cũng giúp trẻ tăng cường đề kháng, ngăn ngừa vi khuẩn có hại từ bên trong.

Bên cạnh đó, sản phẩm chứa Axit palmitic liên kết vị trí beta (OPO) đã được kiểm chứng lâm sàng là có tác dụng tăng khả năng hấp thu dưỡng chất và nhẹ bụng, không gây táo bón. Đi cùng Axit palmitic liên kết vị trí beta (OPO), Glico ICREO Balance Milk còn chứa GOS giúp tăng lợi khuẩn đường ruột, nuôi dưỡng hệ tiêu hóa thêm khỏe mạnh. Hơn nữa, sữa còn chứa Beta-carotene (tiền vitamin A) giúp đề kháng của trẻ thêm vững vàng hơn.

Ngoài ra, Glico ICREO Balance Milk bổ sung thành phần độc quyền - tiền tố DHA từ dầu tía tô xanh Nhật Bản (axit béo α-linolenic). Với nguồn thực vật lành tính, thành phần này giúp trẻ dễ hấp thu và nhẹ bụng. Đồng thời, sản phẩm ứng dụng công nghệ khử muối giúp giảm lượng natri và khoáng chất dư thừa để không gây hại cho thận non của bé. Cùng với đó là vị thanh nhạt (độ đường chỉ 10,3% từ đường Lactose tự nhiên có trong sữa non) giúp trẻ dễ làm quen, uống ngon miệng và không bỏ bú mẹ.

Xem thêm: [Giải đáp] Bé không chịu uống sữa công thức phải làm sao?

Glico ICREO Balance Milk trao nguồn dinh dưỡng cân bằng với các dưỡng chất quý, giúp cha mẹ an tâm chăm sóc con yêu êm bụng, khỏe sức mỗi ngày.

>> Mẹ có thể tìm hiểu chi tiết về Glico ICREO TẠI ĐÂY hoặc tìm mua các sản phẩm tại Concung và các cửa hàng Mẹ&Bé trên toàn quốc.

6. Câu hỏi thường gặp

Dưới đây là giải đáp cho một số thắc mắc phổ biến của các bậc cha mẹ về tình trạng tưa lưỡi trẻ sơ sinh:

6.1. Có nên áp dụng những mẹo dân gian trị tưa lưỡi không?

Nhiều cha mẹ truyền tai nhau các mẹo dân gian để trị tưa lưỡi như bôi nước lá hẹ, rau ngót, mật ong… vào lưỡi trẻ. Tuy nhiên, cha mẹ không nên tự ý áp dụng những phương pháp này. Trẻ sơ sinh có hệ tiêu hóa còn non yếu và chỉ nên tiếp nhận sữa mẹ hoặc sữa công thức. Việc áp dụng các mẹo dân gian này không chỉ không được khoa học chứng minh hiệu quả mà còn tăng nguy cơ gây nhiễm khuẩn, làm tổn thương niêm mạc miệng, thậm chí gây ngộ độc.

6.2. Có phải chỉ trẻ sơ sinh mới bị tưa lưỡi không?

Không, tình trạng tưa lưỡi không chỉ xảy ra ở trẻ sơ sinh. Bệnh này cũng thường gặp ở trẻ nhỏ và người lớn tuổi, đặc biệt là những người có hệ miễn dịch suy yếu, người đang mắc các bệnh mãn tính (như tiểu đường) hoặc những người đang sử dụng thuốc kháng sinh, corticoid trong thời gian dài.

6.3. Bé biếng bú có phải do bị tưa lưỡi không?

Có thể. Tưa lưỡi gây đau rát, khó chịu và làm giảm vị giác, khiến bé biếng ăn, biếng bú. Tuy nhiên, tình trạng lười bú cũng có thể do nhiều nguyên nhân khác gây ra, chẳng hạn như viêm nướu, loét miệng hoặc các bệnh lý nhiễm trùng khác. Để xác định chính xác nguyên nhân và có phương pháp điều trị đúng đắn, cha mẹ cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ để kiểm tra và chẩn đoán.

Xem thêm: Gợi ý 6 giải pháp khi bé không chịu bú bình hay, mẹ lưu ngay

Tóm lại, tưa lưỡi trẻ sơ sinh là một bệnh lý phổ biến nhưng hoàn toàn có thể được phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu cha mẹ hiểu rõ về nguyên nhân, dấu hiệu và cách chăm sóc đúng đắn. Việc vệ sinh miệng cho bé thường xuyên, đảm bảo tiệt trùng dụng cụ bú sữa… là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe răng miệng cho con. Khi phát hiện các mảng trắng bất thường, cha mẹ nên đưa bé đi khám sớm để được bác sĩ chỉ định phương pháp điều trị an toàn và hiệu quả.

Nguồn tham khảo:

1. Bệnh viện Từ Dũ. Làm gì khi bé bị tưa lưỡi (Đã truy cập 30 09 2025).