1. Nôn trớ ở trẻ là tình trạng gì?
Nôn trớ là tình trạng thức ăn bị trào ngược từ dạ dày lên thực quản. Đây là vấn đề thường gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ bắt đầu ăn dặm. Tuy nhiên, mẹ cũng cần lưu ý nôn trớ còn là triệu chứng của nhiều bệnh lý ở trẻ nhỏ.
Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thường gặp tình trạng nôn trớ.
2. Vì sao trẻ hay nôn trớ?
Trẻ bị nôn trớ có thể do một số nguyên nhân sau đây:
2.1. Nguyên nhân sinh lý
Với trẻ mới sinh, nôn trớ là hiện tượng sinh lý bình thường trong 6 tháng đầu đời. Vì lúc này, dạ dày của con nằm ngang, có dung lượng nhỏ cùng với hệ cơ, thần kinh chưa phát triển đầy đủ. Ngoài ra, cơ thượng vị (cơ ở phần trên trung tâm ổ bụng) cũng chưa hoàn hiện bằng cơ môn vị (van cơ bắp chứa thức ăn ở dạ dày), từ đó dẫn đến tình trạng thức ăn dễ trào ngược từ dạ dày lên thực quản khi bé nằm ngửa.
2.2. Nguyên nhân bệnh lý
Với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 12 tháng tuổi, con có thể bị nôn trớ do trào ngược dạ dày thực quản hoặc các bệnh lý ngoại khoa như hẹp môn vị dạ dày, lồng ruột, tắc ruột,... Trường hợp nôn ói kèm theo sốt thì có thể trẻ bị nhiễm trùng đường ruột hoặc nhiễm siêu vi.
Với trẻ trên 12 tháng tuổi, tình trạng nôn trớ (kèm theo đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn và sốt) thường gặp ở các bệnh lý như viêm dạ dày ruột, ngộ độc thực phẩm, nhiễm siêu vi. Ngoài ra, một số nguyên nhân bệnh lý khác khiến trẻ bị trớ như viêm ruột thừa, viêm màng não, viêm loét dạ dày tá tràng,...
2.3. Nguyên nhân khác
Bên cạnh những nguyên nhân trên, trẻ hay bị nôn trớ có thể do các sai lầm về chế độ ăn uống và cách chăm sóc:
- Cho trẻ ăn hoặc bú quá nhiều.
- Tư thế bú không đúng khiến con nuốt nhiều không khí vào dạ dày gây nôn trớ.
- Cho con nằm ngay sau khi ăn hoặc bú no.
- Quấn tã quá chặt.
- Chế độ ăn dặm có thức ăn mới lạ.
- Ăn nhiều một loại thức ăn.
3. Trẻ bị nôn trớ có nguy hiểm không?
Tình trạng nôn trớ có thể gây nguy hiểm cho con nếu mẹ không xử lý đúng cách. Vì khi trẻ trớ nhiều, liên tục thì chất nôn có thể đi vào đường thở, gây ra nguy cơ viêm phổi hoặc khó thở.
Khi thấy con bị nôn trớ, mẹ nên xử lý đúng cách để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ.
4. Mẹ nên làm gì khi trẻ bị nôn trớ?
Sau đây là hướng dẫn xử trí khi gặp tình trạng trẻ hay nôn trớ:
4.1. Xử lý tại chỗ khi trẻ nôn trớ
Khi trẻ trớ, mẹ cần nghiêng đầu con sang một bên để tránh chất nôn đi vào đường thở. Sau đó, bạn làm sạch chất nôn trong miệng và mũi của con. Trường hợp con trớ khi đang ngủ, mẹ nên để trẻ nằm yên, nghiêng sang một bên và kê cao đầu để tránh trẻ bị trào ngược và hít phải dịch nôn. Đồng thời, mẹ lưu ý không bế xốc trẻ lên khi đang nôn trở để hạn chế nguy cơ dịch nôn đi vào phổi.
4.2. Theo dõi dấu hiệu mất nước ở trẻ
Mẹ lưu ý theo dõi các dấu hiệu con mất nước nhẹ như trẻ khát nước, môi khô. Lúc này, mẹ nên bù nước cho con, có thể sử dụng Oresol theo chỉ định của bác sĩ. Nếu trẻ có các dấu hiệu mất nước như môi khô nhiều, khóc không ra nước mắt, tay chân lạnh, lừ đừ, mạch đập nhanh,... mẹ nên nhanh chóng đưa con đến cơ sở y tế.
4.3. Cho trẻ bú đúng cách
Với trẻ còn bú mẹ, bạn nên cho con tiếp tục uống sữa để bù nước và giúp bé dễ tiêu hóa. Theo đó, mẹ chỉ nên cho con bú từng ít một, nhiều lần trong 5-10 phút, sau đó ngưng 30 phút rồi cho trẻ uống tiếp. Sau đó 2-3 giờ, nếu con bớt nôn thì có thể cho trẻ uống sữa như bình thường.
4.4. Lưu ý chế độ ăn uống
Với trẻ đã ăn dặm, nếu con không có dấu hiệu mất nước thì mẹ cho bé tiếp tục ăn. Trường hợp bị mất nước, sau khi bù nước trong 2-3 giờ và trẻ đã bớt ói thì có thể bắt đầu ăn uống trở lại. Tuy nhiên, mẹ lưu ý nên chia nhỏ cữ ăn và ưu tiên các món lỏng, dễ tiêu hóa như súp, cháo, sữa chua,... Ngoài ra, trong 24 giờ đầu sau khi trẻ bị trớ, mẹ không nên ép con ăn và khuyến khích bé uống nước.
Mẹ nên cho con cháo giúp trẻ dễ nuốt và tiêu hóa thuận lợi hơn.
5. Giải pháp ngăn ngừa tình trạng trẻ hay nôn trớ
Để phòng tránh tình trạng trẻ bị nôn trớ, mẹ có thể áp dụng các giải pháp dưới đây:
5.1. Không cho trẻ bú quá no
Vì dạ dày của bé yêu vẫn còn rất nhỏ nên khả năng tiếp nhận sữa vẫn còn hạn chế. Vì thế, thay vì cho con bú quá no, mẹ nên chia nhỏ thành nhiều cữ sữa trong ngày. Như vậy vừa giúp con tiêu hóa thuận lợi hơn vừa ngăn ngừa tình trạng nôn trớ.
5.2. Không cho con nằm ngay sau khi bú
Như đã đề cập trên đây, dạ dày của trẻ sơ sinh vẫn còn nằm ngang. Do đó, nếu con nằm ngay sau khi bú sẽ gây trào ngược, nôn trớ. Bởi thế, sau khi trẻ bú, mẹ nên vỗ ợ hơi cho con để tránh con bị đầy hơi và trớ sữa.
5.3. Cho con bú đúng tư thế
Mẹ lưu ý cho con bú đúng tư thế dù là bú mẹ trực tiếp hay bú bình. Nếu con bú mẹ thì bạn cần hỗ trợ trẻ ngậm bắt đầu vú đúng. Trường hợp trẻ bú bình thì mẹ nên đặt bình nghiêng một góc 45 độ với phần sữa bên trong ngập đến cổ bình. Nhờ vậy con không nuốt nhiều không khí vào dạ dày và bị trào ngược.
5.4. Lưu ý tư thế ngủ của trẻ
Với trẻ sơ sinh, mẹ không nên cho con kê đầu bằng gối. Tốt nhất, bạn nên dùng khăn mỏng, mềm, dễ thấm hút để lót dưới đầu con. Đồng thời, mẹ nên nới lỏng tã và băng rốn để trẻ không cảm thấy phần bụng và dạ dày bị chèn ép. Nhờ đó giảm tình trạng nôn trớ, giúp trẻ ngủ ngon hơn.
5.5. Cho con ăn theo nhu cầu
Mẹ nên cho con ăn và uống sữa theo nhu cầu để tránh làm dạ dày của con bị “quá tải” và dẫn đến trào ngược, nôn trớ. Nếu trẻ uống sữa công thức, mẹ lưu ý lựa chọn sữa có nguồn dinh dưỡng cân bằng giúp con hấp thu thuận lợi, không gây áp lực cho hệ tiêu hóa của trẻ.
Sữa Glico ICREO
Nguồn dinh dưỡng cân bằng, gần gũi giúp trẻ phát triển khỏe mạnh, hạnh phúc
Glico ICREO là thương hiệu sữa nổi bật trên thị trường với ưu thế áp dụng thành công triết lý cân bằng của mẹ Nhật vào dinh dưỡng. Nhờ đó mang đến nguồn sữa phù hợp, vừa vặn, không gây áp lực cho hệ tiêu hóa của con yêu mà vẫn đảm bảo giúp trẻ phát triển khỏe mạnh.
Ưu điểm nổi bật của sữa Glico ICREO là chứa 5 loại Nucleotides hỗ trợ ổn định hệ vi khuẩn đường ruột, bảo vệ niêm mạc ruột non. Qua đó giúp con hấp thu dinh dưỡng tối ưu, giảm nguy cơ rối loạn tiêu hóa dẫn đến nôn trớ. Đồng thời, thành phần này còn có công dụng tăng cường hàng rào miễn dịch tự nhiên của bé, bảo vệ con khỏi các tác nhân gây bệnh vặt thường gặp.
Sữa Glico ICREO chứa 5 loại Nucleotides giúp trẻ có hệ tiêu hóa khỏe mạnh và đề kháng vững vàng hơn.
Ngoài ra, sữa Glico ICREO còn được nhiều mẹ tin dùng bởi các điểm cộng khác như: Có tiền tố vitamin A từ dầu tía tô xanh Nhật Bản giúp trẻ phát triển trí não tinh anh cùng đôi mắt tinh anh, vị thanh nhạt hợp khẩu vị của bé yêu, các dưỡng chất cân bằng, phù hợp với từng độ tuổi của bé.
Hiện nay, thương hiệu Glico ICREO đang phân phối 3 sản phẩm tại Việt Nam bao gồm: Balance Milk, Grow Up Milk và Learning Milk.
>> Mẹ tìm hiểu chi tiết về từng sản phẩm sữa Glico ICREO TẠI ĐÂY.
5.6. Không để trẻ vận động nhiều ngay sau khi ăn
Sau bữa ăn, thức ăn còn trong dạ dày của trẻ và đang trong quá trình tiêu hóa. Để hạn chế tình trạng thức ăn trào ngược lên thực quản mẹ không nên cho con vận động nhiều ngay sau khi ăn.
5.7. Hỗ trợ con đi ngoài đều đặn để giảm tình trạng khó tiêu, nôn trớ
Mẹ có thể massage bụng cho con theo vòng tròn hoặc hỗ trợ trẻ tập bài tập đạp xe. Việc này sẽ giúp kích thích nhu động ruột, hỗ trợ bé đi ngoài dễ dàng, đồng thời giảm đầy bụng và nôn trớ.
5.8. Không cho con ăn các bữa quá gần nhau
Dạ dày của trẻ cần thời gian để tiêu hóa và hấp thu thức ăn hoàn toàn. Vì thế, mẹ không nên cho con ăn các bữa gần nhau để tránh gây áp lực cho dạ dày của trẻ và dẫn đến tình trạng nôn trớ.
6. Khi nào đưa trẻ bị nôn trớ thăm khám bác sĩ?
Mẹ nên đưa trẻ thăm khám khi gặp tình trạng nôn trớ kèm theo các triệu chứng như:
- Nôn nhiều kéo dài hơn 24 giờ.
- Bú kém, bỏ bú.
- Dịch nôn có màu vàng xanh (dịch mật) hoặc màu đỏ hoặc nâu (có máu).
- Dấu hiệu mất nước vừa đến nặng.
- Đi nặng ra máu.
- Đau bụng nhiều.
- Co giật.
- Sốt trên 38.5 độ trong 3 ngày hoặc hơn 39 độ.
- Quấy khóc, lừ đừ, mệt mỏi.
7. Một số câu hỏi thường gặp
Sau đây là lời giải đáp cho một số băn khoăn thường gặp về vấn đề trẻ hay nôn trớ:
7.1. Khi nào trẻ hết nôn trớ?
Tình trạng nôn trớ ở trẻ sẽ giảm dần và thường tự khỏi khi con 6 - 12 tháng tuổi.
7.2. Trẻ nôn trớ bao lâu thì cho bú/ ăn lại?
Sau khi con nôn trớ tầm 30 phút - 1 tiếng, mẹ có thể cho trẻ bú hoặc ăn lại.
7.3. Mẹo dân gian nào có thể chữa nôn trớ ở trẻ sơ sinh?
Một số mẹo dân gian có thể giảm nôn trớ ở trẻ như cho bé ngậm gừng tươi, uống nước gạo lứt rang, dùng tinh dầu bạc hà thoa vào bụng bé,... Tuy nhiên mẹ nên hỏi ý kiến của bác sĩ trước khi áp dụng các mẹo này để đảm bảo an toàn cho con nhé.
Nhìn chung, khi thấy trẻ bị nôn trớ, mẹ cần có cách xử lý đúng và theo dõi tình trạng của con để kịp thời đưa bé đi thăm khám khi có triệu chứng bất thường. Đồng thời, mẹ cũng đừng quá lo lắng, hãy giữ bình tĩnh để trấn an, dỗ dành trẻ giúp con vượt qua giai đoạn khó khăn này nhé.
Tài liệu tham khảo:
1. Khoa sơ sinh - Bệnh viện Nhi Trung Ương. Chăm sóc trẻ sơ sinh nôn trớ (Đã truy cập 18 02 2025).
2. Better Health Channel. Children and vomiting (Đã truy cập 18 02 2025). (Đã truy cập 18 02 2025).
3. Health Direct Australia. Vomiting in children (Đã truy cập 18 02 2025).
4. Anthony Porto, MD, MPH, FAAP. Causes of Vomiting in Infants & Children. 29 12 2024 (Đã truy cập 18 02 2025).
Glico ICREO Balance Milk (800g)
Glico ICREO Balance Milk - Cân bằng dinh dưỡng phù hợp cho sự phát triển của trẻ. Khối lượng tịnh: 800g
614,000VNĐ
Glico ICREO Grow-up Milk (820g)
Glico ICREO GROW-UP MILK - Xây dựng một cơ thể khỏe mạnh và cường tráng. Chứa thành phần MFGM có nguồn gốc từ sữa. Sản phẩm dạng thanh, một thanh pha được 100ml thành phẩm. Khối lượng tịnh: 820g.
545,000VNĐ
Glico ICREO Learning Milk (820g)
Glico ICREO Learning Milk (Glico ICREO số 3) được đóng gói trong lon thiếc màu xanh đặc trưng, dạng bột thơm nhẹ, dinh dưỡng cân bằng nay đã có thêm Lutein - Dưỡng chất chống oxy hoá, hỗ trợ bảo vệ mắt khỏi ánh sáng xanh để bé tinh anh trong hành trình học hỏi!
525,000VNĐ