1. Dấu hiệu trẻ biết nói sớm và sắp biết nói cha mẹ cần chú ý
Trung bình khoảng 12 - 18 tháng tuổi là thời điểm trẻ biết nói rõ và có thể phát ra những từ ngữ đơn giản như ‘mẹ’, ‘ba’; đồng thời cũng hiểu được những gì mà mình đang nói.
Tuy nhiên một số em bé có thể biết nói sớm hơn với những dấu hiệu trẻ sắp biết nói như: Sớm hiểu các cụm từ đơn giản; hay bi bô, bập bẹ từng âm tiết; cố gắng nhại lời ba mẹ; biết phản ứng lại khi người lớn trò chuyện… Cụ thể như sau:
1.1. Hiểu lời nói của cha mẹ và các từ đơn giản
Đây là một dấu hiệu quan trọng cho thấy trẻ sắp biết nói. Tuy chưa thể phát âm được, nhưng bé đã có khả năng hiểu được lời người lớn, đặc biệt là các từ đơn giản thường xuyên lặp lại trong sinh hoạt hằng ngày. Ví dụ ‘mẹ, bố, ông, bà; hoặc khi mẹ gọi tên các đồ vật/ vật nuôi cụ thể như ‘Lấy dép giúp mẹ’ hoặc ‘Quả bóng của con đâu?’, bé có thể nhìn/ chỉ tay/ bò lại gần phía đôi dép hay quả bóng.
Hiểu lời nói của bố mẹ và các cụm từ đơn giản cho thấy bé đã biết được sự liên kết giữa từ ngữ và hành động, tiền đề quan trọng để phát triển ngôn ngữ.
1.2. Biết đáp lại khi ai đó vẫy tay ‘chào’ hoặc ‘tạm biệt’
Khi trẻ bắt đầu hiểu các cử chỉ kèm theo từ ngữ như ‘chào’, ‘bái bai/ baii’ và biết đáp lại bằng hành động tương ứng (vẫy tay lại), đó là dấu hiệu trẻ biết nói sớm rõ ràng. Chẳng hạn, mỗi sáng mẹ nói ‘Con chào ba đi’, nếu bé vẫy tay theo phản xạ, điều đó chứng minh bé đang phát triển khả năng giao tiếp qua cả hành động và âm thanh.
1.3. Tập trung lắng nghe lời mọi người nói
Những lúc chơi đùa cùng con, nếu bố mẹ để ý thấy bé thường xuyên ngước nhìn và chăm chú lắng nghe khi người lớn trò chuyện - nhất là khi gọi tên của bé. Xin chúc mừng, đây là biểu hiện trẻ sắp biết nói. Ví dụ, bé sẽ nhìn và lắng nghe khi bố mẹ kể chuyện hoặc giao tiếp những câu đơn giản ‘Con có buồn ngủ không?’, ‘Con chơi vui không?’... Dù không thể hiểu hết mọi từ ngữ, nhưng sự chú ý vào giọng nói của người lớn, cho thấy trẻ đang học cách tiếp nhận thông tin và dần tích lũy vốn từ vựng, hỗ trợ mạnh mẽ cho việc học nói sau này.
1.4. Cố gắng ‘trò chuyện’ bằng những tiếng bập bẹ
Dấu hiệu trẻ biết nói sớm dễ nhận biết là con thường hay phát ra những âm thanh bi bô không rõ nghĩa như ‘ba ba’, ‘ma ma’, ‘ta ta’ một cách ngẫu nhiên nhưng có cố gắng lặp lại. Không chỉ là luyện phát âm, đây cũng được xem là cách bé thử nghiệm việc ‘nói chuyện’ với người xung quanh. Ví dụ, khi mẹ đang nấu ăn và bé ở gần, bé có thể bập bẹ một chuỗi âm thanh như đang cố gắng thu hút sự chú ý hoặc trò chuyện lại với mẹ.
1.5. Biết bắt chước giọng điệu của cha mẹ
Khi trẻ nghe người lớn nói chuyện và cố bắt chước cả từ ngữ lẫn ngữ điệu (cao, thấp, nhấn nhá), điều đó cho thấy bé đang học nói rất tích cực. Chẳng hạn, khi mẹ bất ngờ reo ‘Ồ, đẹp quá!’, bé có thể đáp lại bằng cách nhấn giọng ngẫu nhiên giống mẹ như ‘ồ ồ’ hoặc ‘a a’ đầy thích thú.
1.6. Có thể sử dụng từ ngữ có chủ đích để lấy đồ vật mình muốn
Khoảng 12 tháng tuổi, bé đã phần nào hiểu được ý nghĩa và tên gọi của một số đồ vật trong nhà. Do đó, nếu bố mẹ thấy khi bé dùng từ (hoặc âm thanh riêng biệt) để gọi tên đồ vật hay yêu cầu điều mình muốn. Ví dụ, khi bé đói và chỉ vào bình sữa nói ‘măm’ hoặc ‘sữa’ - đây là dấu hiệu trẻ sắp biết nói và sử dụng ngôn ngữ một cách có chủ đích hơn.
Dấu hiệu sắp biết nói thể hiện qua việc trẻ bắt đầu sử dụng từ ngữ có chủ đích hoặc chỉ vào đồ vật kết hợp hành động để truyền đạt mong muốn của mình.
(*) Nhìn chung, nếu bạn nhận thấy những dấu hiệu trẻ biết nói sớm như trên, có thể con đang có khả năng phát triển ngôn ngữ tốt và sẽ sớm nói thành thạo. Tuy nhiên, mỗi trẻ có một tốc độ phát triển khác nhau, vì vậy đừng quá lo lắng nếu trẻ chưa có tất cả các dấu hiệu. Bố mẹ có thể tăng cường các hoạt động tập nói để giúp con đạt được kỹ năng này.
2. Điểm qua các mốc phát triển ngôn ngữ của bé
Bên cạnh lưu ý các dấu hiệu trẻ sắp biết nói, cha mẹ cũng nên nắm rõ những mốc phát triển ngôn ngữ của bé để có hướng hỗ trợ con phù hợp:
-
Ở giai đoạn 0 - 3 tháng tuổi: Trẻ mới lọt lòng có thể phát ra những âm thanh nhỏ, khe khẽ. Đến khi 2 - 3 tháng tuổi, nhiều bé bắt đầu bập bẹ những tiếng đơn giản như ‘ô, a’ hoặc ọ ẹ khi con thích thú/ khó chịu điều gì đó.
-
Khi được 4 - 6 tháng tuổi: Bé sẽ bi bô những âm thanh thú vị như ‘ơ, ồ và à’ hay bập bẹ vài từ như ‘m’ và ‘b’. Bé cũng bắt đầu nhận biết giọng nói quen thuộc như của mẹ, ba.
-
Giai đoạn 7 - 9 tháng tuổi: Bé bập bẹ rõ ràng hơn, có thể phát âm lặp lại các âm tiết như ‘ba ba’, ‘ma ma’. Bên cạnh đó, một vài bé cũng hiểu một số từ quen thuộc như ‘không, ăn, bú’, và bắt đầu phản ứng lại như lắc đầu, mỉm cười, hoặc vẫy tay.
-
Đến giai đoạn 10 - 12 tháng tuổi: Khả năng hiểu lời nói của trẻ lúc này phát triển mạnh hơn so với khả năng phát âm. Theo đó, bé có thể hiểu và phản hồi một số lời nói đơn giản, biết vẫy tay ‘chào’, lắc đầu ‘không’. Một số bé bắt đầu nói được từ đầu tiên như ‘mẹ’, ‘ba’.
-
Vào lúc 13 - 15 tháng tuổi: Bé nói được vài từ đơn, thường dùng để gọi tên người thân, đồ vật quen thuộc. Bé cũng bắt đầu hiểu và làm theo yêu cầu đơn giản như ‘lại đây với bố/ mẹ’, ‘đưa mẹ cái này’; đồng thời biết thể hiện mong muốn thông qua từ ngữ kết hợp cử chỉ.
-
Từ 16 tháng tuổi trở đi: Vốn từ của bé tăng nhanh theo thời gian. Bé có thể nói câu 2 – 3 từ như ‘mẹ bế con’, ‘ăn cơm rồi’. Đồng thời, khả năng dùng từ, phát âm và diễn đạt suy nghĩ cũng ngày càng rõ ràng. Bé bắt đầu biết sử dụng đại từ, hỏi ‘cái gì?’, ‘ở đâu?’ để có thể giao tiếp như ‘người lớn thực thụ’.
3. Nên làm gì khi thấy dấu hiệu trẻ biết nói sớm?
Khi nhận thấy dấu hiệu bé sắp biết nói, bố mẹ nên chủ động tạo điều kiện để con phát triển khả năng ngôn ngữ một cách tự nhiên. Dưới đây là những việc nên làm để đồng hành cùng con trong giai đoạn quan trọng này:
3.1. Trò chuyện cùng con bất kể mọi lúc
Trẻ sẽ học ngôn ngữ nhanh chóng hơn qua việc liên hệ những gì mà bé thấy - nghe - làm và cảm nhận âm thanh mô tả của bố mẹ. Vì vậy, bạn hãy tận dụng mọi thời điểm trong ngày để trò chuyện cùng bé, như khi thay tã, cho bé ăn hoặc đi dạo.
Ví dụ trong lúc thay tã, mẹ có thể vừa làm vừa nói: ‘Mẹ đang thay tã cho con nè, sạch sẽ rồi con thoải mái hơn ha!’. Hoặc lúc tắm, mẹ hãy mô tả cho con biết những vật dụng trong phòng tắm như: ‘Đây là vòi sen. Vòi sen sẽ phun nước mát nè. Con thấy vui không?’, nhờ đó bé dần hiểu tên gọi các vật dụng và làm quen với nhịp hội thoại hàng ngày.
Việc trò chuyện thường xuyên giúp bé làm quen với ngữ điệu, âm thanh, đồng thời khơi dậy sự hứng thú của trẻ khi tương tác với bố/ mẹ.
3.2. Tăng cường các hoạt động hỗ trợ bé tập nói
Bên cạnh giao tiếp tự nhiên, bố mẹ có thể chủ động tạo ra các trò chơi hoặc tình huống khuyến khích bé phát âm để luyện tập ngôn ngữ một cách vui vẻ, như:
- Tập cho bé gọi tên đồ vật: Khi chơi cùng bé, bạn có thể cầm từng món đồ và hỏi: ‘Đây là gì nè?’, sau đó trả lời: ‘Đây là xe mô tô. Xe chạy vù vù!’, rồi chờ bé lặp lại theo cách của mình.
- Tập cho bé đọc theo từ ngữ dễ đến khó: Bắt đầu từ các âm đơn giản như ‘ba’, ‘mẹ’, ‘gấu’, ‘mèo’; sau đó nâng dần lên cụm từ như ‘con ăn’, ‘con bú sữa’, ‘mẹ ơi’ nhằm tạo điều kiện để bé hình thành phản xạ ngôn ngữ.
3.3. Kiên nhẫn mở rộng chủ đề
Khi trẻ nói được một từ, cha mẹ nên mở rộng thành câu hoặc thêm vào các ngữ cảnh để khuyến khích bé học thêm. Chẳng hạn, nếu bé nói ‘bóng’, mẹ có thể phản hồi: ‘Đúng rồi, quả bóng màu xanh đang lăn nè. Mình cùng đá bóng nhé?’. Việc mở rộng chủ đề giúp bé học thêm từ mới, hiểu được tình huống và cách kết nối các từ trong câu tốt hơn.
3.4. Chú ý ngữ điệu và tốc độ nói chuyện với bé
Giai đoạn xuất hiện dấu hiệu trẻ biết nói sớm cũng là lúc con rất nhạy với âm thanh và ngữ điệu. Vì vậy, khi nói chuyện với bé, hãy dùng giọng chậm rãi, rõ ràng, biểu cảm để bé dễ hiểu và dễ bắt chước. Đồng thời cần lên xuống giọng đúng lúc để giúp bé phân biệt được cảm xúc cũng như ý nghĩa câu nói.
Chẳng hạn, khi thấy bé làm đúng điều gì đó, cha mẹ có thể vui vẻ khen: ‘Giỏi quá! Con nhặt đồ chơi rồi nè!’ - ngữ điệu hào hứng sẽ tạo động lực khiến bé muốn nói theo. Ngược lại khi bé quăng món đồ chơi, bố mẹ hãy nghiêm giọng nói: ‘Đừng làm vậy! Con quăng đồ chơi sẽ làm nó bị hư, mình không còn chơi được vào lần sau nữa đâu!’ - nhằm cho bé biết được hệ quả khi mình có hành động như vậy.
Luôn chú ý tốc độ nói của bố mẹ phải phù hợp với tốc độ mà trẻ có thể hiểu được.
3.5. Tránh đặt cho trẻ quá nhiều câu hỏi
Nhiều cha mẹ có thói quen đặt liên tục các câu hỏi như ‘Đây là gì?’, ‘Cái này con biết không?’, khiến bé dễ cảm thấy bị kiểm tra hoặc mất hứng thú phản hồi. Thay vào đó, hãy chuyển thành câu khẳng định hoặc mô tả để bé học dần cách biểu đạt.
Ví dụ, thay vì hỏi ‘Con muốn cái này không?’, mẹ có thể nói ‘Con muốn uống sữa đúng không? Mẹ lấy sữa cho con nhé.’ – cách này giúp bé tiếp thu ngôn ngữ nhẹ nhàng và dễ hiểu hơn.
3.6. Tăng cường dưỡng chất hỗ trợ bé phát triển kỹ năng ngôn ngữ
Bên cạnh việc giao tiếp và chơi cùng con mỗi ngày, bố mẹ cũng nên chú trọng đến việc bổ sung dưỡng chất hỗ trợ quá trình phát triển não bộ. Điển hình như DHA, thành phần cấu tạo chính của não bộ và võng mạc, giúp tăng cường kết nối giữa các tế bào thần kinh, từ đó thúc đẩy khả năng nhận thức và ngôn ngữ ở trẻ nhỏ.
Theo đó, mẹ nên cho bé bú sữa mẹ hoàn toàn ít nhất 6 tháng đầu đời để đảm bảo nguồn dưỡng chất tự nhiên và dễ hấp thu nhất. Trong đó, mẹ nên ăn các thực phẩm giàu DHA như: Cá hồi, cá thu, cá mòi, trứng, hạt óc chó, hạt lanh, dầu cá… Những dưỡng chất này sẽ được truyền cho bé qua sữa mẹ, hỗ trợ phát triển não bộ và ngôn ngữ ngay từ giai đoạn đầu đời.
Với những bé uống sữa công thức, mẹ ưu tiên chọn các sản phẩm có chứa DHA có nguồn gốc tự nhiên cùng công thức dinh dưỡng cân bằng - để con dễ dàng hấp thụ dưỡng chất, hỗ trợ phát triển toàn diện về trí não, kỹ năng ngôn ngữ lẫn thể chất khỏe mạnh.
Glico ICREO - Dinh dưỡng cân bằng, độc quyền chứa tiền tố DHA từ lá tía tô xanh, cho bé dễ hấp thu
Mong muốn nuôi dưỡng trẻ bằng những gì tự nhiên, lành tính, dễ hấp thu nhất, các dòng thực phẩm bổ sung Glico ICREO mang đến nguồn dinh dưỡng cân bằng, chứa các thành phần tự nhiên như tiền tố DHA có nguồn gốc từ dầu hạt tía tô xanh Nhật Bản và 5 loại Nucleotides thiết yếu, nhờ vậy bé êm bụng, khỏe sức để lớn khôn khỏe mạnh. Cụ thể:
Chọn bổ sung tiền tố DHA từ dầu hạt tía tô xanh Nhật Bản - có nguồn gốc thực vật là điều cần thiết giúp chuyển hóa thành lượng DHA tự nhiên vừa đủ khi vào cơ thể. Nhờ đó bé dễ dàng hấp thu để phát triển trí não tinh anh - yếu tố cần thiết giúp phát triển ngôn ngữ mạnh mẽ.
Chưa dừng lại ở đó, Glico ICREO còn kế thừa những lợi ích quý giá của da kề da trong việc nâng cao sức khỏe đường ruột và tăng cường đề kháng. Cụ thể, sản phẩm bổ sung 5 loại Nucleotides, giúp tăng độ cao lớp nhung mao ruột, thúc đẩy hoàn thiện đường ruột và kích thích cơ thể bé tự sản sinh kháng thể IgA, IgG. Cùng sự hỗ trợ của chất xơ GOS và Axit Palmitic liên kết ở vị trí beta (OPO) giúp trẻ tối ưu hấp thu, nhẹ bụng và không gây táo bón.
Không chỉ vậy, mỗi phiên bản Glico ICREO còn bổ sung các dưỡng chất ‘vàng’ mang lại những tác dụng nhất định, hỗ trợ trẻ phát triển tối ưu ở mỗi giai đoạn. Chẳng hạn:
- Glico ICREO Balance Milk: Sản phẩm giúp trẻ ổn định vi sinh đường ruột nhờ chứa chất xơ GOS nuôi dưỡng khuẩn Bifidus và khuẩn Lactic Acid. Thêm nữa, thực phẩm bổ sung này cũng tăng đề kháng tự nhiên cho bé khi thêm Beta-carotene (tiền vitamin A) cùng 5 loại Nucleotides. Chưa kể, phải kể đến công nghệ khử muối độc quyền giảm natri, khoáng chất thừa, nhờ đó không gây hại thận non của bé. Mẹ an tâm bé yêu cũng dễ làm quen, hợp vị, bởi sữa có hương vị thanh nhạt (độ đường 10,3% từ đường Lactose - loại đường tự nhiên có trong sữa).
- Glico ICREO Grow-up Milk có màng cầu béo MFGM: Ngoài hỗ trợ trẻ tăng cường miễn dịch, các chất béo có trong MFGM như Gangliosides, Phospholipids và Sphingomyelin còn hỗ trợ phát triển tư duy (IQ) và cảm xúc (EQ). Đây là yếu tố cần thiết giúp kích thích não bộ và cải thiện khả năng nhận thức để trẻ phát triển ngôn ngữ.
- ICREO Learning Milk có dưỡng chất Lutein: Dưỡng chất này giúp bảo vệ đôi mắt khỏi ánh sáng xanh, để bé tinh anh trong hành trình học hỏi.
Các thực phẩm bổ sung của ICREO chọn lọc những dưỡng chất quý với hàm lượng cân bằng, vừa vặn nhu cầu của trẻ ở mỗi giai đoạn giúp con dễ tiêu hóa, dễ hấp thu!
> Các sản phẩm Glico ICREO đang được nhập khẩu và phân phối chính thức tại Việt Nam bởi DKSH. Mời bố mẹ truy cập TẠI ĐÂY để dễ dàng chọn sản phẩm phù hợp nhất cho con.
4. Câu hỏi thường gặp khác
Ngoài thắc mắc dấu hiệu trẻ biết nói sớm là gì, phụ huynh cũng có những băn khoăn dưới đây:
4.1. Có phải trẻ có dấu hiệu biết nói càng sớm, chỉ số IQ càng cao?
Việc trẻ nói sớm hay muộn không liên quan trực tiếp đến chỉ số IQ (chỉ số thông minh). Thực chất điều này chỉ phản ánh rằng, trẻ em nói sớm sẽ có khiếu về ngôn ngữ cao hơn.
4.2. Trẻ bao nhiêu tháng là chậm nói?
Từ sau 18 tháng tuổi trở đi, nếu nhận thấy trẻ chưa nói hoặc chỉ nói rất ít, có thể được xem là chậm nói. Bố mẹ nên nhanh chóng đưa trẻ đến bác sĩ chuyên khoa để được kiểm tra và có hướng can thiệp kịp thời.
Hy vọng qua bài viết này, bố mẹ đã nhận biết được các dấu hiệu trẻ biết nói sớm hay sắp biết nói, từ đó tạo điều kiện hỗ trợ con phát triển ngôn ngữ một cách tự nhiên, đúng nhịp độ. Mỗi em bé đều có tốc độ phát triển riêng, vì vậy quan trọng là bố mẹ hãy kiên nhẫn đồng hành, tạo môi trường giao tiếp tích cực và bổ sung dinh dưỡng hợp lý để bé phát triển toàn diện cả về trí tuệ và cảm xúc.
Nguồn tham khảo:
1. Rebecca Buffum Taylor. Baby’s First Words: When Do Babies Start Talking? (Đã truy cập 01 07 2025).
2. Heather Millar. A Month-By-Month Guide to Your Baby's First Words (Đã truy cập 01 07 2025).
3. Raisingchildren.net.au. Language development: 3-12 months (Đã truy cập 01 07 2025).
Sữa Glico ICREO số 0 Balance Milk 800g (0-12 tháng)
Sữa Glico ICREO số 0 800g (Balance Milk) mang đến nguồn dinh dưỡng cân bằng, tốt cho tiêu hóa, dễ hấp thu, giúp trẻ phát triển toàn diện khỏe mạnh. Mua ngay!
614,000VNĐ
Sữa Glico ICREO số 1 Grow-up Milk 820g (1-3 tuổi)
Glico ICREO GROW-UP MILK - Xây dựng một cơ thể khỏe mạnh và cường tráng. Chứa thành phần MFGM có nguồn gốc từ sữa. Sản phẩm dạng thanh, một thanh pha được 100ml thành phẩm. Khối lượng tịnh: 820g.
545,000VNĐ
Thực phẩm bổ sung ICREO Learning Milk số 3 820g (trên 3 tuổi)
Thực phẩm bổ sung ICREO Learning Milk (Glico ICREO số 3) được đóng gói trong lon thiếc màu xanh đặc trưng, dạng bột thơm nhẹ, dinh dưỡng cân bằng nay đã có thêm Lutein - Dưỡng chất chống oxy hoá, hỗ trợ bảo vệ mắt khỏi ánh sáng xanh để bé tinh anh trong hành trình học hỏi!
525,000VNĐ